Бо ташаббуси Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) ҳамасола дар ҷаҳон 31-уми май ҳамчун Рӯзи байналмилалии мубориза бо тамокукашӣ таҷлил мегардад. Ҳамасола дар ҷаҳон тамоку қариб 6 млн нафарро ба ҳалокат мерасонад, ки ин дар маҷмӯъ назар ба фавт аз ВНМО (вируси норасоии масунияти одам), сил ва вараҷа зиёдтар аст. Агар дар ин самт чораҳои фаврию якҷоя андешида нашаванд, ин шумора то соли 2030 метавонад аз 8 млн нафар зиёдтар гардад.
Ин ва дигар масъалаҳои вобаста ба зарари тамоку зимни мулоқоти намояндагони Муассисаи давлатии «Маркази ҷумҳуриявии ташаккули тарзи ҳаёти солим»-и Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ дар якҷоягӣ бо Ташкилоти умумиҷаҳонии тандурустӣ бахшида ба Рӯзи умумиҷаҳонии мубориза бар зидди тамокукашӣ бо намояндагони ВАО баррасӣ шуд.
Бино ба гуфти сардори намояндагии ТУТ дар Тоҷикистон Игор Поканевич, Конвенсияи амсилавии ТУТ оид ба муборизаи зидди тамоку 10 сол қабл ҳукми қонунӣ пайдо намуда, дар 50 мамлакати аврупоӣ тасдиқи худро ёфтааст. Тоҷикистон соли 2013 ба Конвенсияи амсилавии ТУТ ҳамроҳ гардид. Тарафҳои шартнома вазифаҳоро оид ба иҷрои ӯҳдадориҳои худ нисбат ба муборизаи зидди тамоку муайян намуданд.
Бино ба гуфти намояндагони МД «Маркази ҷумҳуриявии ташаккули тарзи ҳаёти солим», гузаронидани чорабиниҳои иттилоотӣ, маърифатӣ ва таълимӣ дар ин самт метавонад натиҷаи хуб диҳад. Дар ин раванд саҳми ВАО назаррас хоҳад буд, зеро аз тариқи телевизион ва радио метавон ба аҳолӣ дар бораи зарари тамоку ва оқибатҳои он маълумоти бештар дод.
Бояд гуфт, ки шахси тамокукаш на танҳо ба саломатии худ, балки наздиконаш низ таъсири манфӣ хоҳад расонд.
Имсол мавзӯи Рӯзи ҷаҳонии мубориза бар зидди тамокукашӣ қуттиҳои оддии диққатҷалбнакунанда мебошад. Ба ин восита намояндагони ТУТ мехоҳанд, ки теъдоди нафарони тамокукашро камтар намоянд.
Бино ба иттилои корманди ТУТ Меҳрӣ Шоисматуллоева чунин таҷриба дар Австралия натиҷаи хуб додааст. То 31-уми май ТУТ дар ҳамкорӣ бо Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ як қатор чорабиниҳои маърифативу иттилоотиро дар байни аҳолӣ доир кард.
Бояд гуфт, ки тамокукашӣ ё сигоркашӣ ба саломатии ҳар инсон новобаста ба синну сол ва ҷинсу касбу кор зарари зиёд дорад. Яъне, аз пайдошавии кӯдак дар батни модар то пиронсолӣ. Таъсири тамоку ҳангоми ҳомиладорӣ дар давраи дохилибатнӣ метавонад эҳтимолияти мурдатаваллудкунӣ ва нуқсонҳои модарзодиро зиёд намояд. Дар давраи ширмакӣ метавонад сабаби марги ногаҳонии навзод гардад. Дар синни кӯдакӣ ва наврасӣ бошад, таъсири тамоку сабаби халалдоршавии ҷиддии саломатӣ ва маъюбшавӣ дар натиҷаи бемориҳои роҳҳои нафас мешавад. Одамони миёнасол бинобар зиёд кашидани тамоку ба бемориҳои дилу рагҳо, баъдтар ба бемориҳои саратон, хусусан саратони шуш мубтало мегарданд.
Тамоку мардонро сусткамар мекунад.
Вақтҳои охир ба одатҳои зарарнок рўй овардани ҷавонон ба ҷои коҳиш, афзуда истодааст. Ба тамокукашӣ майл намудани наврасон аллакай дар синни мактабӣ ба назар мерасад. Тамокукашӣ ба организми наврас, ки ҳоло пурқувват нашудааст, зарари зиёд мерасонад, зеро табиатан организм ба ин одати бад тамоман эҳтиёҷ надорад. Шахс ба нўшидани май чӣ тавре, ки одат намояд ба тамокукашӣ низ ҳамин тавр одат мекунад. Дар таркиби дуди тамоку натанҳо наркотики хеле пурзўр, балки углерод, оксид, водород, сулфид ва дигар моддаҳои зараровар мавҷуданд.
Моддаи асосии ба организми инсон зарарнок никотини таркиби дуди тамоку ба ҳисоб меравад. Барои инсон зараровар будани тамокукашӣ аз даврони қадим маълум аст.
Никотин барои организми зинда заҳри қотил буда, масалан, агар чўбаки ба никотин таркардаро ба нўли гунҷишк расонед, гунҷишк фавран мемирад. Аз таъсири никотин таркиби хун тағийр ёфта, шумораи эритротситҳои хун кам мегардад. Рагҳои организми шахсони тамокукаш нисбат ба онҳое, ки тамоку намекашанд, зудтар пир шуда, гирифтори саратони шуш мегарданд.
Хотираи шахсони тамокукаш оҳиста-оҳиста заиф шуда, сохти асабашон вайрон мешавад ва неврастения оғоз меёбад. Рагҳои дил танг шуда, ишори артериалии хун меафзояд. Дар 90 фоизи ҳолатҳо бемории вазнини раг ба монанди эндартерити облитератсиясозанда тамокукашҳоро нороҳат месозад.
Бояд қайд кард, ки ба фаъолияти ҷинсӣ таъсири манфӣ расонидани тамокуро олимон исбот намудаанд. Никотин ба марказҳои эрексия таъсири сустсозанда мерасонад. Татқиқотҳои соҳаи сексология исбот сохта, ки сабаби заифӣ ё худ нотавонии ҷинсӣ ин тамокукашии зиёд мебошад.
Дар натиҷаи таъсири бади никотин кори марказҳои барангезандаи узвҳои ҷинсӣ суст мегардад. Барои ҳамин ҳам ба ҷавонон ва наврасон зарур аст, ки аз ин одати бад худдорӣ намоянд, зеро ба ин маҳз худи онҳо манфиатдор ҳастанд.
Пажӯҳише, ки онро профессор Ева Ланнеро аз пажӯҳишгоҳи Каролинскаи Стокҳолм анҷом дод, баёнгари он аст, ки зиндагӣ дар муҳити олуда ба дуди тамоку, ба роҳҳои нафаскашии кӯдак осеб мерасонад ва сабаби афзоиши ҳассосияти бадани ӯ мегардад. Натиҷаҳои таҳқиқоти хонум Ланнеро дар маҷаллаи тиббии Соракс нашр шудааст. Олимон барои ин пажӯҳиш беш аз 4 ҳазор оиларо, ки кӯдаконашон дар солҳои 1994 — 1996 таваллуд шуда будаанд, мавриди пажӯҳиш қарор додаанд. Аз волидони кӯдакон савол кардаанд, оё ҳангоме, ки тифлашон ду моҳа, як сола ва ду сола буд, онҳо сигор мекашидаанд ё хайр.
Дар синни чаҳорсолагӣ хуни наврасонро мавриди пажӯҳиш қарор дода, дидаанд, ки онҳо ба ангезандаҳои маъмулии ҳассосият, ба мисли гарди болиши пар, пашми гурба, тухми мурғ ва орд чӣ вокуниш нишон медиҳанд. Бар асоси ин таҳқиқ, пажӯҳишгарон ба хулосае омадаанд, наврасоне, ки аз синни ду моҳагӣ дар муҳити олуда ба дуди тамоку умр ба сар мебурдаанд, 28 дарсад бештар дар хун подтан ва ё ба ибораи русӣ антитела доштаанд ва ҳассосияташон низ бештар будааст.
Дар аксар вақт ҳассосияти онҳо ба гарди пашми гурба нисбат ба кӯдаконе, ки дар муҳити покиза аз дуди тамоку бузург шудаанд, ду баробар бештар будааст. Ҳассосияти ин наврасон ба анвои гуногуни таом дар муқоиса ба тифлони маъмулӣ 50 дар сад зиёдтар будааст.
Вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Гулбаҳор Ашӯрова иброз дошт, ки дар доираи Конвенсияи амсилавии Созмони умумиҷаҳонии тандурустӣ (ТУТ) оид ба мубориза бар зидди тамоку аз ҷумла, чунин тавсияҳо дода шудаанд:
— манъ кардани фурӯши тамоку ба шаҳрвандони то 18-сола, ҳамчунин, фурӯши тамоку дар назди муассисаҳои таълимӣ, муолиҷавӣ, фарҳангӣ, варзиш ва ғайра;
— манъ кардани тамокукашӣ дар муассисаҳои тандурустӣ, санъат, маориф, варзишӣ, дар иншооти савдою тиҷорат ва хизматрасонии маишии аҳолӣ, дар як қатор иншооти хӯроки умумӣ, биноҳои мақомоти идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллӣ, ташкилотҳо, вокзалу фурудгоҳҳо, гузаргоҳҳои зеризаминӣ, нақлиёти ҷамъиятӣ ва барои вайронкунандагон тартиб додани протоколи ҷавобгарии маъмурӣ ё ҷарима кардани онҳо.
Пас ҳаёти худро зери хатар нагузоред, худро пеш аз мӯҳлат ба марг дучор насозед, ба саломатии худ ва атрофиён зарар нарасонед, зиндагии худро насӯзонед, умри худро кӯтоҳ накунед!
Барои ин аз одати бад, тамокукашӣ ва ё сигоркашӣ қатъиян даст кашед!
Шиори мову Шумо имрӯзу ҳамарӯз бояд «Зиндагӣ бе сигору тамоку!» бошад.
Исломҷон Бобоев
Нет комментариев