Ин меваи маълум аст, ки се синф мебошад: а) биҳии ширин, ки онро биҳии озод меноманд; б) биҳии майхуш, яъне туршу ширин, ки ин ҳам бисёр аст; в) биҳии маҳз турш. Мизоҷи биҳии ширин дар гармиву сардӣ қариб дар эътидол аст ва дар дараҷаи якум тар мебошад.
Хислатҳои шифобахши он: инро бихӯранд, дил, майна ва меъдаро қувват мебахшад; рӯҳи ҳайвониро, ки манбаъи он дил аст ва рӯҳи нафсониро, ки манбааш мағзи сар аст, сурур мебахшад; пешобро меронад.
Оби биҳии ширинро гарм карда бимоланд, варами дасту поҳо ва сустии ҷигари гарммизоҷонро ба ибро меоварад, вале хунукмизоҷонро зарар дорад. Биҳии ширинро напухта бихӯранд, аз ҷоҳои дигари бадан рехта шудани моддаҳои зарарнокро манъ мекунад, вале дар узвҳои бадан гиреҳҳо пайдо менамояд. Мизоҷи биҳии турш дар дараҷаи якум сард ва дар дувум хушк аст.
Хислатҳои шифобахши он: агар инро бихӯранд, хислатҳояш дар бобати қувват бахшидан барои меъдаи гарммизоҷон аз биҳии ширин қавитар аст. Ва агар инро аз болои таом бихӯранд, оҳиста исҳол меоварад ва агар дар вақти холӣ будани меъда бихӯранд, дар одамони гарммизоҷ дарунро мебандад.
Усораи биҳии турш, яъне оби онро дар офтоб ғафс гардонида бинӯшанд, барои иллати ростнафас, ки бемораш дароз кашида ва хобида нафас гирифта наметавонад, дамкӯтаҳӣ, хун қай кардан, иллати қайкунӣ, дафъи хумор, таскин додани ташнагӣ, бисёр пешоб шудан ва дигар хунравиҳо даво мебошад.
Мизоҷи биҳии майхуш, яъне туршу ширин дар гармӣ ва сардӣ мӯътадил ва дар дараҷаи дувум хушк аст. Хислатҳои шифобахши он: таъсир ва хусусиятҳои ин қариб ба ҳар ду навъҳои зикрёфта аст. Вале аз он ҳар ду гаронтар мебошад. Ба қавли ҳаким Қурайшӣ, агар инро аз ҳад бисёр бихӯранд, оруғ меоварад дарҳол.
Ҳар як навъи биҳиро бихӯранд, фараҳ меоварад, рӯҳҳои ҳайвонӣ ва нафсониро қувват медиҳад, беҳузур (беҷо) шудани дилро қатъ мекунад ва аз узвҳои ботинӣ рафтани хунро манъ менамояд.
Хӯрдани биҳиҳо, хусусан ширини он фараҳ меоварад; васвос, дарди сар ва назлаҳоро дафъ мекунад, ҷигар, меъда ва сари меъдаро қавӣ месозад ва сустии ин аъзоро дафъ мекунад; иштиҳоро ба таом бармеангезад, бачаро дар шиками ҳомила аз афтодан нигоҳ медорад, бадбӯйии даҳонро нест менамояд, бухорҳои зарарнокро, ки аз дил ва майна бароянд, манъ мекунад. Мастро ҳушёр, беҳузур шудани дил ва иллати қайкуниро нест мекунад, ланҷии баданро ба ислоҳ меоварад: дилтапак (дилбозӣ) ва зардпарвинро шифо мебахшад, аз дигар ҷоҳои бадан ба меъда рехта шудани моддаҳои зарарнок ва исҳолро мебандад; тафсидани меъда ва дарди сари меъдаро, ки аз рехта шудани моддаҳои сӯхта бошад, ба ибро меоварад ва хоҳиши гил ва чизҳои нописанд хӯрдани занони ҳомила ва кӯдаконро дафъ мекунад.
Худи биҳиро бихӯранд, дар узвҳо гиреҳҳо пайдо мекунад ва зарарнокиаш зиёда аз оби он аст. Биҳиро бо асал мураббо карда бихӯранд, ҳамаи зарарҳояш нест мегардад. Агар биҳиро мураббо нокарда, худашро бихӯранд, ба узвҳои заифи даруни шикам зарар дорад, қасабаи шуш, яъне роҳи нафасро дағал мегардонад; иллатҳои ларзак, сурфа ва қулинҷро, ки варам ва дарди рӯдаҳои ғафс аст, пайдо мекунад. Дар ин ҳолат асал ва арпабодиён бихӯранд, зарараш ислоҳ меёбад.
Обашро дар сӯрохи закар ва фарҷи занҳо бичаконанд, сӯзиши пешоб ва захмҳои роҳи пешобро дафъ мекунад. Биҳиро дар зери оташ бигузоранд, то он ки рангаш тира гардад, баъд онро бихӯранд, исҳоли кӯҳнаро қатъ мекунад, хусусан тухми биҳиро дур карда ва дар ҷойи холии он ҷавзи баввои резакардашударо пур сохта бипазанд, таъсираш зиёдгар мегардад.
Миқдори як бор нӯшидан аз оби он барои давоӣ дар як рӯз то 100 грамм аст. Оби биҳиро дар оташ қивом кунанд, ин руби биҳӣ ном дорад.
Мизоҷи руби биҳии турш дар дараҷаи якум сард ва хушк аст. Ва агар инро бихӯранд, моддаҳоеро, ки аз дигар ҷоҳои бадан ба узве рехта мешаванд, манъ мекунад; қай ва исҳоли сафровиро қатъ месозад ва намегузорад, ки бухорҳои зарарнок аз ҷоҳои дигари бадан ба сар бароянд; ташнагӣ, тафс, дарди меъда ва рӯдаҳоро, ки аз моддаи мавҷуда бошад, таскин медиҳад. Агар инро бо оби барги наъноъ биёшоманд, беҳузур шудани дил ва қайи сафровиро манъ мекунад. Вале ин ба шушҳои суст ва ба одамони мубталои сурфа зарар дорад.
Рубби биҳии ширин аз ҷиҳати мизоҷ дар гармиву сардӣ қариб мӯътадил аст, вале хушкӣ дар он ғолибтар, яъне бештар мебошад назар ба рубби биҳии турш, хусусияти қабзкунандагиаш ҳам камтар аст ва дар дигар хислатҳо монанди он мебошад. Ин барои одамони узвҳои даруни шикам ва даруни синаашон заиф назар ба руби биҳии ширин форамтар аст.
Микдори як бор хӯрдан аз руби биҳиҳои ширин ва турш то 70 грамм аст. Гули тару тозаи биҳӣ аз ҷиҳати мизоҷ мӯътадил дар гармиву сардӣ мебошад, андак қуввати қабзкунандагӣ дорад. Агар инро бихӯранд, дарди сар ва туғёни ҳарорати баданро таскин медиҳад; дил, майна ва меъдаро қувват мебахшад.
Агар аз гули биҳӣ мураббо тайёр карда бихӯранд, узвҳои даруни сина, дил, узвҳои даруни шикамро қавӣ мегардонад; тапидани дилро, ки сабабаш гармӣ бошад, шифо мебахшад ва баромадани бухорҳои зарарнокро ба майна манъ мекунад.
Мева ва барги онро кӯфта, бардавом гузошта банданд, варамҳои гарми чашм ва дигар узвҳоро таҳлил медиҳад ва намегузорад, ки моддаҳои зарарнок ба узвҳо рехта шаванд, заҳри ҷонваронро аз бадан дафъ мекунад. Низ барги онро кӯфта гузошта банданд, захмҳоро хушк мекунад.
Пашмаки рӯйи самари биҳӣ ба ҳалқ ва овоз зарар дорад. Агар инро бипошанд, хуни ҷароҳатро мебандад.
Аз биҳӣ равған ҳам тайёр мекунанд ба ин тариқ. Биҳиро муҳарро пухта, оби онро фишурда гирифта, бо дучанди он равғани зайтун меҷӯшонанд, то обаш бухор шуда раваду равғани холис бимонад. Вале эҳтиёт намоянд, ки равған доғ нагардад.
Мизоҷи ин равған хунук ва тар аст. Молидани ин барои сабӯсаки сар, мӯрчагазак ва захмҳои даруни даҳан дору мешавад. Агар ба даруни бинӣ бичаконанд, чарх задани сар, дар гӯш бичаконанд, ҷаранги даруни гӯш; агар дар сӯрохи закар ва дар фарҷи занҳо бичаконанд, захмҳои роҳи пешобро, ки сӯзок низ меноманд, шифо мебахшад. Агар бимоланд, омадани арақро манъ мекунад. Агар бихӯранд, мондагиро дафъ мекунад.
Ин равғанро биёшоманд, дарди сари ғарм, хун қай кардан, варами ҷигар, исҳоли кӯҳна, захми рӯдаҳо ва рафтани дарун аз гармӣ бошад, дафъ мекунад. Ва агар бо ин равған ҳуқна кунанд, низ барои бемориҳои номбурда ҳамон асарро дорад.
Аз гули биҳӣ низ равған тартиб медиҳанд монанди равғани гули сурх. Вале ин барои табобат аз равғани худи биҳӣ заифтар аст. Луоби тухмашро бихӯранд, дағалии ҳалқ ва ҳалқумро ислоҳ мекунад, сурфаи гарм ва хушкро шифо мебахшад; ҳарорати меъда, сӯзиши забон, табҳо ва даҳан, инчунин хушкии онро таскин медиҳад. Агар инро бимоланд, сӯхтагии оташ ва зарари гармии офтобро дафъ мекунад. Агар инро бихоянд, кундии дандон, яъне гирифтагии онро ислоҳ менамояд.
Мағзи тухми биҳӣ каме часпандагӣ дорад. Агар инро гарммизоҷон бихӯранд, қуввати боҳ мебахшад; барои узвҳои нафас, сурфа, гирифтагии овоз, сил ва захми сатҳи даруни рӯдаҳо даво мешавад.
Микдори як бор хӯрдан аз мағзи тухми биҳӣ дар як рӯз то 9 грамм аст ва аз луоби тухми биҳӣ то 45 грамм аст. Вале агар инро бихӯранд, меъдаро заиф ва суст мегардонад. Барои ислоҳаш одамони гарммизоҷ бояд шакар бихӯранд ва агар ба касони сардмизоҷ зиён кунад, арпабодиён бихӯранд, то ислоҳи зарар намояд.
Тариқи луч кардани тухми биҳӣ чунин аст, ки луоби маскамонанди онро батамом ҷудо карда гирифта, он тухми белуобгаштаро дар халтачаи дағал баста, бо қуввати комил бимоланд, пӯсташ ҷудо мегардад.
Тариқи гирифтани луоби тухмаш ин тавр аст. Тухми биҳиро ҷамъ намуда, дар латтае ё халтачае андохта, дар обе, ки миқдораш мувофиқи он тухм бошад, як шаб тар кунанд, луоб ба даруни об мегузарад аз халтача дамида.
Нет комментариев