Юсуфшоҳ Яқубов. Банда бо ин ном ҳанӯз аз овони мактабхонӣ ошноӣ доштам. Мутмаинам, ки тамоми ҳамсолону ҷавонони зодаи замони Истиқлоли кишвар бо ин ном ба хубӣ ошноӣ доранд. Ӯ нафарест, ки оғози таърихи миллатро ҳар донишомӯзе аз навиштаву нигоштаҳои эшон хондааст (бахусус китоби “Таърихи дунёи қадим” барои синфи 5).
Юсуфшоҳ Яқубов шояд ягона бостоншиносест, ки аз тамоми минтақаҳои кишвар дидан намудаву дар аксари ҳафриётҳои бостоншиносии ҳама минтақаҳои Тоҷикистон иштирок кардааст. Чандин бозёфтҳои таърихии миллат ба фаъолияти илмии эшон пайвастагии зич дорад. Аз ҷумла шаҳраки бостонии Карон, ки дар натиҷаи таҳқиқотҳои зиёд ахиран аз ҷониби ин олим кашф шуд. Номбурда доктори илми таърих, академики илмҳои Тоҷикистон, Арбоби илм ва техникаи Тоҷикистон аст. Ӯ муаллифи бештар аз 600 кори илмӣ, 20 асари илмию тадқиқотӣ мебошад. Зиёда аз 40 асараш дар хориҷи мамлакат ба табъ расида, инчунин асарҳояш бо забонҳои англисӣ, немисӣ, японӣ, лаҳистонӣ, олмонӣ, ҳиндӣ ва забонҳои дигар рӯи чопро дидаанд. Узви вобастаи Пажӯҳишгоҳи археологияи Ҷумҳурии Олмон мебошад.
Чӣ гунае, ки худи эшон қисса мекунанд, рӯзгори пур аз шикасту резеро пушти сар намудаанд. Ӯ мегӯяд: “Ман ҳоло мактаб нарафта будам, ки ҷанги дуюми ҷаҳон оғоз гардид. Падарамро, ки саломатиаш начандон хуб буд, барои ба ҷанг сафарбар намудан ҷарроҳӣ карданд. Мутаассифона, ҳангоми амалиёти ҷарроҳӣ аз олам даргузашт. Ёд дорам, ки он ҳангом ҳамагӣ 4 ё 5 сол доштам ва аз сабаби он ки фарзанди калони оила будам, бояд дар ҳамон овон саробонии оиларо бар душ мегирифтам. Аз ҳамон айём сар карда дар колхоз подабониву мурғбонӣ мекардам, то барои оила нафъе расонам. Сабаби ба он зудӣ ба кори колхоз сар кардани ман он буд, ки модарам низ аз беморие сахт ранҷ мебурданд. Аз синни 6-7 солагӣ то синфи 7-ум корманди колхоз ё ба истилоҳ колхозчӣ будам”.
— Ҷавониро чӣ гуна дарёфтед?
— Аслан, ҷавоние ба маънои фароғату истироҳат надоштам. Ҷавониро фақат дар кору пайкори зиндагӣ гузаронидем. Намедонам, ки чӣ ҷавоние доштем. Кучагардиву маишатро умуман дар гушаҳои хаёлотам наовардаам. Фақат бо сари хам дар китобхона паи омӯзишу таҳқиқ ҷавониҳоро сипарӣ кардам. То ҳол, ки моҳе чанд ба синни 80 қадам мегузорам, фароғати комилеро дар зиндагӣ надоштаам. Дар 57 соли собиқаи кориам боре ҳам барои истироҳат роҳхат нагирифтаам ва гумон мекунам, меҳнати поку беолоиш ва ҷои кори муносиб дар тамоми давраи ҳаёт барои инсон роҳатбахш аст. Натиҷаи ҳамон заҳматҳо буд, ки имрӯз ба баландтарин унвони илмӣ, яъне, академикӣ расидам.
— Чӣ боис гардид, ки маҳз роҳи илмро пеш гиреду дар шебу фарози ин ҷодаи душвор қадам занед?
— Ман аз он рӯз, ки худро шинохтаам, мехостам корманди илмӣ бошам ва дар бахши таърих кор кунам. Зеро таърих ягона илмест, ки инсони имрӯзаро ба гузашта мепайвандад ва аз куҷо омадану ба куҷо рафтани ӯро танҳо таърих муайян мекунад.
— Кадом мушкилот метавонад ба як муҳаққиқи ҷавон пеш ояд? Ва Шумо, ки аз давраи ҷавонӣ дар роҳи илм қадам ниҳодед, бо чӣ мушкилоте рӯ ба рӯ гардидаед?
— Барои як нафар муҳаққиқ, санъаткор, олим ва билохира, як ҷавон дар айёми ҷавонӣ мушкилот хеле зиёд аст. Ҷавонӣ худ давронест, ки мушкилоти имрӯзу ояндаро дар он ҳаллу фасл бояд кард. Дар ҳар як кор сабру тоқат ва таҳаммул лозим аст. Аслан, дар ҳамон даврони шӯравӣ, ки имрӯз “даврони тиллоӣ”-яш меноманд, худи ман 13 сол дар навбати хона истодаам. Ҳамон айём ҳам ҷавонон мушкилот доштанд, ҳатто зиёда аз ҷавонони имрӯз. То замони соҳиби хона гардиданам маошам ба иҷораи хона намерасид ва аксаран дар хонаи хешу ақрабо ба сар мебурдам. Ин чизҳо имрӯз ҳам вуҷуд доранд ва бояд ин марҳилаҳоро ҳар инсон гузарад, то тавонад инсони камолёфтае гардад. Бидуни мушкилот инсон наметавонад камолоти инсониро соҳиб гардад.
— Ҷавониҳои худро дар қиёс бо ҷавонони имрӯз чӣ гуна шарҳ медиҳед?
— Ман аз даврони кӯдакиям медонам, ки нимсеру нимгурусна даврони тифлию ҷавониро пушти сар кардаам. То он андоза мушкилоти молӣ доштем, ки бо вуҷуди дар деҳаи пурбарфу борони кӯҳистон зиндагӣ кардан бо пои бараҳна ба мактаб мерафтем. Ҳангоми зимистонҳои сахт пойҳоямро дар оташдон гарм карда то мактаб медавидам ва ҳангоми расидан ба мактаб дар бухории синфхона пойҳоямро дигарбора гарм мекардам. Дар мактаб китобҳои дарсӣ дар овони мактабхонии мо умуман набуд. Ҳар чизе, ки омӯзгорон ба мо мегуфтанд, ҳамонро мо толибилмон аз бар мекардем. Ирмӯз ҳама шароитҳо ҳаст. Ҳама намуди китобҳоро бо забонҳои тоҷикиву русиву англисӣ метавонем дарёфт намоем. Сару либосе, ки имрӯз дар бадани ҷавонҳо ҳаст, ман гуфта метавонам, ки шоҳони қадим онро надоштанд. Мо бо як шиму курта дар тамоми фасл ба мактаб мерафтем, ҳатто дар донишгоҳ низ чунин буд. Ҳангоми дарс дар донишгоҳҳо баъзан мушоҳида мекунам, донишҷуён аз устодони хеш дида беҳтару хубтар либос мепӯшанд. Аз ҷавонони имрӯз хоҳиш карда мешавад, ки ба қадри зиндагиву сару либосе, ки дар тан доранд бирасанд. Аз ин ҳама шароит ба таври самаранок истифода баранд ва хубу аъло таҳсил намоянд. Дар он сурат ба мақсаду мароми хеш расида метавонанд.
— Як ҷавони муваффақ аз нигоҳи Шумо бояд чӣ гуна бошад?
— Ба андешаи ман ҷавони муваффақ ҳамон нафарест, ки таҳсили мақсаднокро пеш мегирад. Яъне, агар имрӯз довталабе мехоҳад донишҷӯи донишгоҳу донишкадае гардад, аввалан бояд дар интихоб хато накунад. Бояд донад, ки касберо, ки имрӯз интихоб мекунад то куҷо метавонад варо муваффақ созад. Ҳар корро ҳадафмандона ба анҷом расонад. Вақте ҷавон бо донишҳои замонавӣ мусаллаҳ аст, албатта, ба ӯ талабот ҳаст. Яъне, вай дар бозори меҳнат харидор меёбад. Имрӯз бисёр хатмкардаҳои донишгоҳу донишкадаҳо аз он шикоят доранд, ки бо вуҷуди доштани дипломи мактаби олӣ ҷои кори муносибе пайдо карда наметавонанд. Диплом доштан ҳанӯз охири кор нест. Дар баробари диплом гирифтан бояд мутахассиси ба талаботи давр ҷавобгӯ бошӣ. Дар он ҳолат дар бозори меҳнат харидор пайдо карда метавонӣ. Ба андешаи ман ҷавони муваффақ ҳамон нафарест, ки мувофиқи ҳамин принсипҳо амал мекунад.
— Чӣ таманниёте ба ҷавонон доред?
— Аз насли ҷавони кишвар фақат як хоҳиш дорам, ки хонанду соҳиби мафкураи волое гарданд.
Хуршед ХОВАРӢ
Манбаъ: Сомонаи Ҷавонони Тоҷикистон
Нет комментариев