Донишҷӯёни Коллеҷи ҷумҳуриявии тиббии шаҳри Душанбе ҳар тобистон ба кӯҳҳо рафта, ба боло мебароянд ва дар он ҷо растаниҳои шифобахш ҷамъоварӣ менамоянд. Роҳбарияти муассиса мегӯяд, ки дар оянда аз онҳо гиёҳдӯстони беҳтарин ба воя мерасанд.
Дар Тоҷикистон бо гиёҳҳои шифобахши кӯҳӣ одамон аз даври кӯдакӣ сарукор доранд. Ҳарчанд муҳим нест, ки онҳо дар шаҳр ё деҳа зиндагӣ мекунанд, растаниҳои дармонбахшро худашон ҷамъ меоваранд ё онҳоро аз бозор мехаранд. Дар ҳар хона ҳадди ақал албатта ёфт мешаванд қуттӣ ё пакети пудина (ҳулбӯй), гули бобуна (ромашка) ё кокутӣ (намуди гиёҳе, ки равғани эфир дорад)-и хушк, ки дар кӯҳҳои Тоҷикистон сабзидаанд; ҳар як оила роҳу усули шахсии ҷамъоварии гиёҳҳоро дорад, ки онҳо ба баъзе аз навъи бемориҳо кӯмак мерасонанд. Растаниҳои фоидабахшро дар ин ҷо бар ивази чой истифода мебаранд, ба хӯрок илова менамоянд ва хонаҳоро бо онҳо тамиз мекунанд.
Коршиносон тасдиқ менамоянд, ки дар кӯҳҳо ва водиҳои Тоҷикистон қариб чор ҳазор намуди растаниҳои шифобахш ба қайд гирифта шудааст, аз онҳо хусусиятҳои шифобахшии танҳо чил намуд то ба охир омӯхта шудаанд, аммо дар маҷмӯъ танҳо 16 навъи растанӣ ҷамъоварӣ ва коркард карда мешаванд.
Дар замони Шӯравӣ дар ҷумҳурӣ фабрикаи азими коркарди саноатии гиёҳҳои шифобахш фаъолият мекард; Тоҷикистон на танҳо эҳтиёҷоти худро бо растаниҳои дармонбахш таъмин менамуд, балки бастаи растаниҳои ҷамъовардашударо ба дигар минтақаҳои Иттиҳод мефиристод. Аммо бо гузашти вақт, технологияҳои истеҳсолӣ кўҳна шуданд, фабрика аз кор монд, дар дорухонаҳои фитотерапияи маҳаллӣ маҳсулоти воридотӣ пайдо шуданд. Маҳсулоти маҳаллиро тоҷикистониҳо танҳо дар бозорҳо дарёфтанд; чун қоида, дар ҳар як бозори ҷумҳурӣ фурӯшандаи растаниҳои дорувориро ёфтан мумкин аст, ки худашон растаниҳоро ҷамъ меоваранд, худашон тайёр менамоянд, худашон мефурӯшанд ва худашон таъин мекунанд. Илова бар ин, солҳои охир дар ҷумҳурӣ ширкатҳои хурди хусусӣ ба фаъолият шурӯъ намуданд, ки бо истеҳсоли гиёҳҳои шифобахш машғуланд.
ВАЗОРАТИ ТАНДУРУСТИИ ТОҶИКИСТОН АЗ ПАИ РАСТАНИҲО ШУД
Чанд сол пеш Вазорати тандурустии Тоҷикистон бо растаниҳои шифобахш машғул шуд. Ба гуфти вазир Насим Олимзода, беморхонаҳои Тоҷикистон бо гиёҳҳои дармонбахше, ки тавассути идораву муассисаи ӯ истеҳсол мегарданд, таъмин карда мешаванд.
«Дар ҷумҳурӣ тамоми намуди растаниҳои шифобахш аз ҷиҳати экологӣ тоза мебошанд. Дар Коллеҷи тиббии пойтахт маркази махсусе кушода шудааст, ки бо ҷамъоварӣ, коркард ва банду басти чунин гиёҳҳо машғул аст. Сифати маҳсулоти мо ҳеҷ камӣ надорад, балки ҳатто аз бисёр ҷиҳат аз гиёҳҳои хориҷӣ беҳтар аст ва мо ба нақша гирифтаем дар оянда бозорро танҳо бо маҳсулоти ватанӣ ғанӣ гардонем, зеро он беҳтарин мебошад», — гуфт Олимзода.
Ба истеҳсоли гиёҳҳои шифобахш дар маркази коллеҷи тиббӣ аз соли 2013 шурӯъ намуданд. Ҳол он ки ба ҷамъоварии растаниҳо донишҷӯён — оянда фарматсевтонро ҷалб карданд. Маъмурияти коллеҷ мефаҳмонад, ки дар барномаи таълимӣ курси тиббии фитотерапия ҳаст, вале онро аз як ҷониб бояд ба таври назария ва аз ҷониби дигар — дар амалия бояд гузашт.
— Ҳар сол, шурӯъ аз охири моҳи июн то моҳи август, мо бо донишҷӯён ба кӯҳҳо, аксаран ба минтақаи Ромит меравем, — ба мо нақл менамояд директори маркази таълимиву истеҳсолоти «Ҷамъоварӣ ва коркарди растаниҳои дармонбахш» Mуҳсиддин Холбобоев. — Ба баландкӯҳҳо мебароем, баландии онҳо 3,5-4 ҳазор метр. Он ҷо дар хаймаҳо зиндагӣ мекунем, дар атроф табиати аҷоиб — чашмаҳо, сангҳо, ҳавои тоза. Дар маҷмӯъ, ин барои донишҷӯён таътили воқеӣ аст, ҷамъ — бо гузаронидани самараноки он.
Худи Холбобоев гиёҳдӯст аст, аз давраи бачагӣ бо растаниҳо машғул мебошад, он замон барои фаҳмидани нозукиҳои касб оилааш кӯмак кардааст.
— Ҳарчанд ҳангоми ҷамъоварии гиёҳҳо ягон мушкилӣ нест, — иқрор мешавад ӯ. — Ба ту растаниро нишон медиҳанд, меравӣ ва ҷамъоварӣ менамоӣ; ба он растание, ки намедонӣ, ҳеҷ гоҳ даст намерасонӣ. Корҳои баъдӣ мушкилтар аст, вақте ки аз растаниҳо маҳлулҳои шифобахш омода мекунӣ. Мо инро низ ба донишҷӯён таълим медиҳем, вале он аллакай санъат аст, пас бояд донист, ки кадом растанӣ бо дигараш мувофиқат мекунад, онҳо якҷоя чӣ гуна таъсир мерасонанд. Ман бист сол боз бо растаниҳо сарукор дорам, вале дар ин ҷода маҳоратамро аз ҳамсари худ боло бурда натавонистам, ӯ дар ҳақиқат корманди касбӣ аст.
ГИЁҲҲОИ ШИФОБАХШ БАРОИ ТАБОБАТИ БЕМОРИИ ҶИГАР
Ҳамсари Холбобоев — Зебо Баҳромова — ҳанӯз дар солҳои 90-ум ба таъсиси Маркази тибби халқӣ дар Тоҷикистон асос гузошт, бо гиёҳҳои шифобахш ва шифокорӣ машғул шуд. Шавҳараш дар бораи муваффақиятҳои ӯ метавонад соатҳо сухан кунад.
— Дар оғози кор ба мо аз Канада занг заданд, маълум шуд, ки мард афғон аст ва чанд сол пеш кишвари худро тарк карда буд, — мегӯяд Холбобоев. — Дар телефон фаҳмонд, ки ӯ аз бемории ҷигар азият мекашад, духтурон пешомадҳои хеле бадро пешгӯӣ менамоянд ва аз мо кӯмак пурсид — гуфт, коре кунед, ки ман боз панҷ соли дигар умр бинам ва духтари худро ба шавҳар диҳам. Рости гап ман шубҳа кардам ва дилпур набудам, зеро бемории ҷигар — шӯхӣ нест, ҳамсарам гуфт — биёед, кӯмак мерасонем.
Мард омад, аллакай дар фурудгоҳ гиёҳдӯстони тоҷик фаҳмиданд, ки ӯ ба ғайр аз бемории ҷигар боз аз диабети қанд низ азият мекашад.
— Ман боз ҳам бештар дар ҳайрат мондам, аммо ҳамсарам боз ҳам: «Кӯмак мерасонем» гуфт, — ва ба табобат оғоз кард, — идома медиҳад директори марказ. — Ҳоло ман ба хотир оварда наметавонам, ки ҳамсарам кадом намуди маҳлулро истифода намуд, вале онҳо хеле бисёр буданд, бар замми ин ӯ водор кард, ки марди бемор дар ҳамзамон маҳсулоти занбӯриасалпарварӣ — шири модарӣ, прополисро истеъмол намояд. Вай чанд моҳро дар Тоҷикистон паси сар кард, сипас ба Канада баргашт ва баъд аз чанд сол хабар дод, ки духтарашро ба шавҳар додааст.
Худи Зебо Баҳромова алҳол дар Маскав дар хонаи духтараш зиндагӣ мекунад, соли 2011 ӯ ба садамаи ҷиддии автомобилӣ дучор шуд, пойҳояш аз кор баромаданд. Аммо шавҳараш кори ӯро идома медиҳад ва кӯшиш менамояд, то ҳар чизе, ки ӯ аз ҳамсараш омӯхтааст, ба шогирдони худ биомӯзонад.
ГИЁҲҲО БА ҲАМАИ БЕМОРХОНАҲО МЕРАСАНД
Баъд аз он ки донишҷӯён растаниҳои шифобахшро ҷамъ меоваранд, онҳоро ба сехи махсус (он ҳам берун аз шаҳр воқеъ аст) мебаранд, ки дар он ҷо коркарди растаниҳо оғоз мешавад. Дар он ҷо онҳоро майда мекунанд ва сипас ба шакли банду баст ба Коллеҷи тиббӣ меоваранд. Бӯи алаф ба тамоми ҳавлӣ паҳн мешавад, барои марказ дар ин ҷо чанд утоқ ҷудо шудааст, ки дар онҳо донишҷӯён дар дастгоҳи махсус кор мекунанд — ба он растаниҳоро мепартоянд, дар баромад халтачаҳои коғазӣ барои зуд ҷӯшонидан ба даст меоваранд, сипас онҳоро дар қуттӣ ҷобаҷо мекунанд. Ин аст ҳамаи истеҳсолот.
«Кокутӣ (гиёҳи равғани эфирдор-Душитса)», «Ҳулбӯйи кӯҳӣ», «Чойкаҳак (Зверобой)», «Бобуна (Ромашка)», «Коснӣ (Сикорий)» — дар ин ҷо ҳамагӣ 18 намуди растаниҳои шифобахш истеҳсол карда мешавад. Маркази коллеҷ 80 беморхонаро бо онҳо таъмин менамояд, ҳар яки он ҳамасола ҳазорҳо қуттӣ харидорӣ менамояд. Холбобоев мегӯяд, ки маҳсулоти худро метавонанд дар дорухонаҳои маҳаллӣ фурӯшанд, аммо дар марказ иқтидори зарурии истеҳсоли маҳсулот барои фурўш ҳанӯз кофӣ нест.
— Мо ба беморхонаҳо маҳсулоти худро бо нархи арзонтар аз дорухонаҳо мефурӯшем. Дар бозори мо то ба ҳол гиёҳҳои шифобахши воридотӣ бисёранд, ин ба ростӣ аҷиб аст. Умедворем, ки дар оянда ба ин истеҳсолот соҳибкорон меоянд ва саноатро баланд мебардоранд, — мегӯяд Холбобоев
Ӯ умед дорад, ки дар байни соҳибкорони нав шогирдонаш хоҳанд буд: мегӯяд, ки чашмони ҷавонон медурахшанд.
— Ва чӣ гуна ба таври дигар бошад? Гиёҳдӯстонро зарур аст, ки аз ҷавонӣ, вале беҳтар аз ҳама аз давраи бачагӣ таълим диҳем, барои он ки инсон аз ибтидо ба табиат мувофиқ ва ё хушоҳанг бошад. Ӯ ба одамон кӯмак расонида метавонад ё не — аз ин вобаста аст.
Манбаъ: http://theopenasia.net/tj/
Нет комментариев