Имрӯз дар бораи ҳунари тоқидӯзӣ, бахусус телпакдӯзӣ сухан хоҳем гуфт.
ТЕЛПАКДӮЗӢ ё ТОҚИДӮЗӢ – яке аз шаклҳои санъати ороиши амалӣ, ҳунари дӯхтани яке аз навъҳои маъмули сарпӯши тоҷикон аст.
Ду навъи тоқӣ– гирда (мудаввар) ё конусшакл ва чоркунҷа маъмул аст. Мувофиқи шароити маҳал, завқи одамон ва ривоҷу равнақи санъати амалии халқ хелҳои гуногуни тоқӣ ба вуҷуд омадаанд: тоҷикӣ, чустӣ, чоргул, ироқӣ, тагдӯз ё чамандагул, зардӯзӣ, юрма, пӯпакдор (пӯпакчадор), баҳорпӯшак, тӯртӯпӣ(арақчин), кӯлобӣ, чакан, тавилбегӣ, бахмалин, бадахшӣ ва ғайра.
Дар ҷануби Тоҷикистон (Кӯлоб, Дарвоз, Қаротегин, Ҳисор ва Куҳистони Бадахшон) тоқии мудаввар ва гунбазшакл, дар шимоли Тоҷикистон (Хуҷанд, Истаравшан, Ашт, Конибодом, Исфара ва ғайра) тоқии чоркунҷа маъмул аст.
Матои теппа ва кизаки тоқии ноҳияҳои ҷануби Тоҷикистон аз карбос, алоча, чити ранга ё якранг, лас, шоҳӣ, махмал, парча аст. Баъди аз матоъ буридани теппаю кизаки тоқӣ ба он нусха кашида, бо абрешими ранга гул медӯзанд. Дар зери теппаю кизак астар гузошта (пештар дастӣ, ҳоло бо мошинаи либосдӯзӣ), лаганда мекунанд.
Тоқӣ аввалҳо гунбазшакл (конусшакл) ва мулоим буд, ҳоло шакли он дар маҳалҳо тағйир ёфта, каме сахттар шудааст. тоқии чамандагул, тоқии мардуми кӯҳистон, тоқии чустӣ, тоқии ироқӣ, тоқии зардӯзӣ (барои занҳо), тоқии баҳорпӯшак (арақчин) ин намудҳои тоқиҳо мебошанд, ки ба худ шаклу дӯхт доранд. Телпакдӯзӣ низ ҳамин тавр сурат мегирад.
Ин ва дигар маълумоти муфидро бароямон ҳунарманди асил, бахусус телпакдӯзи маъруфи тоҷик Онаой Олимова пешниҳод намуд.
Медиапортали «Тироз»
Нет комментариев