Муҳиддини Музаффар, коргардони ҷавон ва пуркорро дар шаҳри Хуҷанд, ҳангоми танзими филми нави киностудияи «Суғдсинамо» таҳти унвони «Сайёра» дарёфтам. Суҳбати мо аз сабти филми нав оғоз шуд ва то мушкилоти умдаи соҳаи синамо идома ёфт, ки фишурдаи онро манзури шумо мекунем…
-Муҳиддин «Сайёра» кай ба экран мебарояд?
-Моҳи июн, баъди моҳи Рамазон.
-Филм дар бораи чист?
-Дар бораи муборизаи арзишҳои инсонӣ, муборизаи арзишҳои моддиву маънавист. Як нафар зиндагиашро рӯйи моддиёт мегузорад, дигаре дар мавриди зиндагӣ назарӣ дигар дорад. Бархӯрди инҳо – Сайёра ва Фарид сюжети филмро ташкил медиҳад.
-«Сайёра» аз лиҳози ғоявӣ ва техникӣ аз филмҳои пешини шумо чӣ фарқ дорад?
-Аз лиҳози ғоявӣ, албатта, фарқ мекунад, аммо аз лиҳози техникӣ на. Вазъи техникии киностудияи мо қонеъкунанда нест, бинобар ин дар рафти таҳия ба мушкилот рӯ ба рӯ мешавем. Рости гап, аз интихоби ҳайати актёрон ҳам пурра қонеъ нестам.
-Ҳа, дарвоқеъ чаро сенариянавис ва актёрони Муҳиддини Музаффар тағйир намеёбанд?
-Чаро? Филми «Тангно»-ро аз рӯйи асари устод Сорбон сабт кардем ва бо дигарон ҳам ҳамкорӣ дорам, аммо кори Бахтиёр ба дили ман наздиктар. Дар масъалаи актёрон бошад, осон нест. Мутаассифона, дар кишвари мо мактаби актёрӣ рушд накардааст. Чеҳраҳои ҳунар кам омода мешаванд. Масалан, барои иҷрои нақши асосӣ дар филми «Сайёра» як духтари 20-солаи хубчеҳраи батоқат лозим буд ва ман қариб як сол кофта, пайдо накардам. Билохира боз Таҳмина Раҷабоваро даъват кардам, зеро нақши Сайёра хеле сангин аст. Одатан актрисаҳо бисёр нозук ва бетоқат мешаванд, аммо Таҳмина хеле сабур аст. Масалан, дар зимистони хунук даруни об даромадан лозим меояд ва ин корро Таҳмина иҷро кард. Дар кишварҳои пешрафта, барои дар чунин шароит ба об даромадан либоси махсус ҳаст ва баъди аз об баромадан низ шароити хуб муҳайё мекунанд, ки дар мо, албатта, нест.
-Шумо гуфтед, ки аз актёрони касбӣ танқисӣ мекашед. Чаро? Донишкадаифарҳанг ва санъати Тоҷикистон актёр омода мекунад, театрҳо…
-Дуруст, аммо баъзе нақшҳое аст, ки ҳунарманди хоса талаб мекунад. Дар Эрон ва давлатҳои дигар таҷрибае ҳаст, ки актёрон бештар аз байни мардум гирифта мешаванд, аммо қариб як сол бо ӯ тамрин мекунанд. Мо ин имкониятро надорем. Масалан, барои сабти филми «Сайёра», ки 2 соат аст, ками кам 2 моҳ тамрин ва 2 моҳ сабт лозим аст. Амма магар мо метавонем, ки Таҳмина Раҷабова, Қурбони Собир ва ё Хуршед Мустафоевро 4 моҳ нигоҳ дорем? Ҳол он ки мо якмоҳа маблағашонро дода наметавонем. Бинобар ин, онҳо меоянду «зуд маро сабт кун, ба театр рафтанам лозим»,- гӯён саросема мекунанд. Медонед, аз чӣ хаста шудам? Аз он ки баъди сабти филм ман пули актёрро дода наметавонам. Онҳо мегӯянд, ки гирифта тавонӣ, филм гир, мо зиндагӣ дорем! Онҳо дуруст мегӯянд. Ин мо, ки нодуруст кор мекунем. Моем, ки бо энтузиазм кор карда гаштаем. Мо, ки бепул аз саҳар то бегоҳ дар кинотеатр меистем, ки лоақал 2 нафар филмамонро тамошо кунад. Мо, ки бо вуҷуди набудани шароит қариб ҳар сол як филм ба навор мегирем. Моем, ки бе хонаву дар умрамонро ба ин кор сарф кардаистодаем…
—Магар хона надоред?
-Не, албатта, на танҳо ман, балки аз 12 нафар кормандони «Суғдсинамо» ягон нафарамон хона надорем. Дар Конибодом зиндагӣ мекунам ва ҳар рӯз ба Хуҷанд рафта меоям. Ин гуна мушкилоти молӣ ба сифати кори мо зиёд халал мерасонад. Он чизе ки ман тасаввур мекунам, ташкилотчии ман 20 %-и онро ташкил карда наметавонад, костюме, ки дар фикри ман аст, костюмер нисфашро таъмин карда наметавонад, кадре, ки ман фикр мекунам операторам мегӯяд, ки камераат намешавад. Ҳамаи ин, аз набудани маблағ сарчашма мегирад ва боис мешавад, ки сифати кори режиссёр халал ёбад. Филмсозӣ академияест, ки дар дохилаш чанд илм муттаҳид мешавад. Мунаққидон, ки танқидамон менамоянд, дарк намекунанд, ки ҳама чиз аз режиссёр вобаста нест. Ман бо ин ҳарфам аз масъулияти коргардониам гурехтанӣ нестам, ҳар чизе, ки дар кадр ҳаст, ман ҷавобгарам.
-Барои сабти як филми дараҷаи олӣ ба шумо чӣ лозим: ҳам аз лиҳози моддӣ ва ҳам маънавӣ?
-Мо айни замон бештар аз ҳама ба омӯзиш ниёз дорем. Бачаҳои киностудияи мо бояд се курси думоҳаро гузаранд. Мо нақша дорем, ки ду моҳ дар Маскав ва ақаллан як моҳ ба Бумбай равем ва таҷриба омӯзем. Имрӯз киностудияи «Тоҷикфилм» техникаҳои сатҳи Голливудро дорад, аммо истифода бурда наметавонанд. Барои ба навор гирифтани филми дараҷаи олӣ маблағ ва мутахассис лозим.
-Кӣ шуморо маблағгузорӣ мекунад?
-Барои омӯзиш, умед дорам, ки ҳукумати вилоят дастгирӣ мекунад. Дар умум муассисаи моро ҳукумати вилоят маблағгузорӣ мекунаду соҳибкорон моро дастгирӣ менамоянд. Мо кӯшиш карда истодаем, ки филмҳоямонро дар кинотеатрҳо нишон диҳем ва ба ин васила хароҷоташонро пӯшонем. Филмҳои мо моҳҳо дар кинотеатрҳо меравад. Шукр, ки дар шаҳри Хуҷанд, фазое бунёд шудааст, ки мардум ба кинотеатр меоянд. Филмҳои мо «12 соли интизорӣ» ва «Тангно» дар Хуҷанд 3 — 4 моҳ дар кинотеатр меистад ва ҳар рӯз тамошобин ҳаст…
-Ин филмҳо дар кинотеатрҳои Душанбе ҳам буданд, аммо одам зиёд намеомад. Чаро?
-Шумо дуруст мегӯед. Сабаби ин дар набудани тарғиб аст. Телевизионҳои давлатӣ барои тарғиб маблағи калон талаб мекунанд, ки мо надорем. Дар Хуҷанд бошад, телевизионҳо моро қариб, ки бепул таблиғ мекунанд, онҳо мегӯянд, ки мо бо шумоем. Агар таблиғ мебуд, дар Душанбе ҳам, толор холӣ намемонд.
-Филмҳои «Суғдсинамо» хароҷоташонро мепӯшонанд?
-Не. Ҳоло филмҳои мо маблағашонро набаровардааст, зеро дар Тоҷикистон системаи паҳн кардани кино фаъолият намекунад. Мо худамон шаҳр ба шаҳр, ноҳия ба ноҳия гашта, онро дар кинотеатрҳо нишон медиҳем. Барои ин роҳкиро сарф мешавад, кормандонро хӯрок додан лозим, пули кинотеатр, маблағи овоз ва проэкторро ҳам бояд худамон диҳем. Яъне қариб 50 — 60%-и маблағ барои ин корҳо масраф мешавад.
-Дар филми «Сайёра» чӣ қадар маблағ сарф шуд?
-350 ҳазор сомонӣ.
-Муҳиддин, шумо дар як муддати кӯтоҳ 6 филм ба навор гирифтед, аммо филми ормоние, ки мехоҳед таҳия кунед, кадом аст?
-Мехоҳам, ки филмҳои таърихӣ ба навор гирам. Масалан, дар бораи шиносномаи шаҳри Хуҷанд -Темурмалик, ки маблағаш дар чашми ман наметобад. Аммо ин филм бисёр муҳим аст. Ин филм миллатро тағйир медиҳад, рӯҳияи мардумро дигар мекунад. Барои сабти ин филм бояд миллат хезад, он бояд ба тариқи ҳашар сохта шавад. Давлат бояд бевосита ба он машғул шавад, зеро Темурмалик шахсест, ки касе мисли ӯ барои миллат насӯхтааст ва касе мисли ӯ ба мақсад нарасидааст. Давлатҳои дунё мавод надоранд, аз як чизҳои бофта шедевр месозанд. Мо пур-пур мавод дорем, Муқаннаъ, Деваштич, Камоли Хуҷандӣ, Туғрал ва ғайра… Шумо филми «Муҳаммад»-и Маҷид Маҷидиро дидед? Ман дар Эрон будам, ӯ филмро дар 7 сол гирифтааст. Аввал шаҳр месозад, кулолгарон кӯза месозанд, либос медӯзанд… Вай реквизитҳо баъдан моли таърих мешаванд, дар филмҳои дигар истифода мешавад. Ман орзу дорам, ки дар Хуҷанд, шаҳраки синамогарон бошад. Муҳити эҷодӣ бунёд шавад. Ман айни замон дар орзуи Темурмаликам ва бо вуҷуди камбудиҳои зиёд барои ин ҳадафи худ зиндагиву кор мекунам.
-Ба шумо барор мехоҳам.
Мусоҳиб
Одили Нозир,
Сомонаи «Тоҷикистонтаймс»
Нет комментариев