Солҳои охир тавассути расонаҳои ахбори омма оид ба тағйирёбии иқлим ва пайомадҳои нохуши он ба мардуми сайёра зиёд сухан мекунем. Ин масъала таваҷҷӯҳи ҳатто роҳбарони кулли мамолики оламро ба худ кашидааст. Ин аст, ки доир ба ин масъалаи хеле муҳим пайваста нишасту конфронсҳо баргузор менамоянд.
Давоми даҳ соли охир пайомадҳои манфии тағйироти иқлим, ки ба андозаи муайян аз фаъолияти инсон вобаста аст, ҳарчи бештар аз худ дарак медиҳад.
Пажӯҳиши чандсолаи мутахассисон шаҳодати таъсири манфии тағйироти иқлим ба табиат ва вазъи иҷтимоиву иқтисодӣ дар сайёра мебошад.
Тибқи мушоҳидаҳои коршиносон тайи 60 соли охир ҳарорати солонаи ҳаво дар Тоҷикистон ба ҳисоби миёна ба андозаи 1 дараҷа аз рӯи Селсия баланд шудааст; теъдоди рӯзҳои сербориш зиёд гардидааст ва ҳодисаҳои ғайриоддии гидрометеорологӣ бештару шадидтар рӯй медиҳанд. Танҳо ба иллати офатҳои табиии соли 2015 (омадани сел дар якчанд шаҳру навоҳии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ва вилояти Хатлон) ба иқтисоди кишвари мо ба андозаи садҳо миллион доллари амрикоӣ хисороти моддӣ расид. Мутаассифона, онҳо ба талафоти ҷонӣ низ боис шуданд.
Бино ба андешаи мутахассисон таъсири манфии тағйирёбии иқлим ба ҳаҷм ва сифати захираҳои оби тозаи нӯшокӣ рӯз аз рӯз возеҳтар мегардад.
Давоми даҳсолаи охир дар Тоҷикистон ба таври назаррас кам шудани масоҳати пиряхҳое, ки барои тамоми Осиёи Марказӣ аҳамияти ҳаётӣ доранд, ба қайд гирифта шудааст. Аз рӯи маълумот, ки дар асоси таҳқиқоти гузаронидашуда ба даст омадаанд, ба иллати тағйироти иқлим дар ҳудуди кишвари мо то як ҳазор пирях (сеяки пиряхҳои минтақа), ки манбаи асосии оби дарёҳои Осиёи Марказӣ мебошанд, нобуд гардидаанд.
Кишварҳои минтақа захираҳои обро чун унсури асосии рушди устувор эътироф намуда, тағйири даври гидрологиро бо эҳсоси нигаронӣ арзёбӣ менамоянд, зеро он ба амнияти обӣ, энергетикӣ ва озуқаворӣ таъсири манфӣ расонида, эҳтимоли обхезиҳо ва хушксолиҳои шадидро афзун мегардонад.
Осиёи Марказӣ аз ҷумлаи минтақаҳое мебошад, ки дар паҳнои он тағйирёбии иқлим аллакай ба пайомадҳои муайяни манфӣ сабаб шудааст.
Дар масъалаи партовҳои қиёсии гази карбонат Тоҷикистон дар сайёра ҷои 135-умро ишғол менамояд. Партовҳои газ дар кишвари мо дар як сол андаке бештар аз як тоннаро ба ҳар сари одам ташкил дода, ҳиссаи партовҳои дахлдори кишвар дар миқёси минтақа ҳамагӣ тақрибан ба 3 фоиз баробар аст. Истифодаи васеи манбаъҳои таҷдидшавандаи нерӯ, асосан гидроэнергетика, ба он мусоидат мекунад, ки рушди иқтисодиву иҷтимоии мамлакат ҳамзамон бо нишондиҳандаҳои пасттарини партовҳои зарарнок ба ҳаво сурат мегирад.
Асоси энергетикаи Тоҷикистонро нерӯгоҳҳои барқи обӣ, ки тавассути онҳо тақрибан 98 фоизи нерӯи барқ тавлид меёбад, ташкил медиҳад. Ҳукумати кишвар ба хотири таъмини тавозуни истеҳсолу истифодаи нерӯ аз тариқи таҷдиду тақвияти иқтидори нерӯгоҳҳои амалкунандаи барқи обӣ, бунёди нерӯгоҳҳои нави барқи обӣ, истифодаи нерӯи офтобу бод ва ҷорӣ сохтани усулҳои муассири сарфаи нерӯ чораҳои ҳамаҷониба меандешад. Ҳадафи ин тадбирҳо дар айни замон, мусоидат ба таъмини амнияти обӣ ва энергетикиву озуқавории минтақа мебошад.
Обанборҳои нерӯгоҳҳо дар навбати худ, дар баробари таъмини танзими боэътимоди бисёрсола ва мавсимии ҷараёни об, ба пешгирии обхезиҳо ва сабуксозии оқибатҳои хушксолӣ мусоидат мекунанд.
Давлату Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба масъалаи андешидани тадбирҳои мутобиқсозӣ, ки унсури муҳими рушди устувор мебошанд, аҳамияти хоса медиҳад. Бино ба маълумоти дастрасшуда, дар кишвари мо “Нақшаи миллии амалиёт” оид ба сабук намудани пайомадҳои тағйирёбии иқлим тарҳрезӣ ва тасдиқ шудааст. Ҳамзамон, тибқи Конвенсияи қолабии Созмони Милали Муттаҳид дар бораи тағйирёбии иқлим се гузориши миллӣ омода карда гардид.
Масъалаҳои тағйирёбии иқлим ва амалисозии чораҳои мутобиқсозӣ ба ҷузъи муҳими Стратегияи миллии рушди кишвар барои давраи то соли 2030 табдил ёфтаанд.
Илова бар ин, кишвари мо “Барномаи давлатиро оид ба таҳқиқ ва ҳифзи пиряхҳо барои солҳои 2010-2030” тасдиқ намуд. Соли равон мутахассисони Тоҷикистон дар якҷоягӣ бо шарикони худ аз давлатҳои дигар дар чаҳорчӯбаи экспедитсияи сеюми байналмилалии геофизикии баландкӯҳи Помир ба коре оғоз бахшиданд, ки он на танҳо барои ҷумҳурии мо, балки барои тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ аҳамияти илмиву амалӣ дорад.
Тибқи арзёбии пешакии олимон, тадқиқи намунаҳои ҷинси пиряхҳои бузурги Тоҷикистон, махсусан пиряхи Федченко, барои арзёбии ҳолати глобалии пиряхҳо ва тағйирёбии иқлим аҳамияти хоса хоҳад дошт.
Возеҳу равшан аст, ки тадбирҳои самаранок оид ба сабуксозии пайомадҳои тағйирёбии иқлим муттаҳид намудани талошҳои моро дар сатҳҳои минтақавӣ ва байналмилалӣ тақозо доранд. Дар Осиёи Марказӣ, ки захираҳои об дар ҳудуди ду кишвар ташаккул меёбанду қисми зиёди истеъмолу истифодаи об ба кишварҳои боқимондаи дигар рост меояд, зарурати таҳияву татбиқи стратегияи минтақавии маҷмӯӣ оид ба мутобиқсозӣ ба тағйирёбии иқлим ба миён омадааст.
Босуръат кам шудани масоҳати пиряхҳои минтақа ба иллати тағйирёбии иқлим низ муҳим будани чунин стратегияро таъкид месозад. Стратегияи зикршуда бояд тадбирҳои мутобиқсозиеро фаро гирад, ки дар дурнамои миёна ва дарозмӯҳлат ба таъмини амнияти минтақа дар арсаи об мусоидат намоянд.
Илова бояд кард, Тоҷикистон дар чаҳорчӯбаи омодагӣ ба Конфронси қарибулвуқӯи 21-уми ҷонибҳои иштирокдори Конвенсияи қолабии Созмони Милали Муттаҳид дар бораи тағйирёбии иқлим санадеро бо номи «Саҳми пешбинишаванда ва муайяншавандаи миллӣ» омода намудааст, ки он арзёбии ҳолати кунунӣ ва роҳҳои рушди минбаъдаро дар бар мегирад.
Нет комментариев