«Aз 1 миллион насли навраси Тоҷикистон 300  ҳазор нафар кӯтоҳқаданд», — ба чунин хулоса омаданд мутахассисони соҳаи нигаҳдории тандурустӣ. Таҳқиқи тиббӣ ва демографӣ дар Тоҷикистон нишон додааст, ки аз миёни бештар аз 1 миллион насли навраси кишвар, 300 ҳазор нафарашон кӯтоҳқаданд.

Таҳқиқот собит намудааст, ки сабаби асосии кӯтоҳқад будани 300 ҳазор навраси Тоҷикистон истеъмоли ғизои камвитамин ва номуносиб аст. Бо нигаронӣ аз таркиби хӯроке, ки дар ошхонаҳои мактаб ба толибилмон фурӯхта мешавад, Созмони ҷаҳонии озуқа дастурамалеро пешниҳод кардааст, ки ба гуфти муаллифонаш бо назардошти хӯроки солиму муфид барои насли наврас таҳия шудааст.

Роҳбари Барномаи ғизои кӯдакони Созмони ҷаҳонии озуқа Эмма Хачатрян мегӯяд, ки мутаассифона, имрӯз дар мактабҳо ба мисли солҳои шӯравӣ хӯрок намедиҳанд ва хонандагон аслан ролтону нӯшокиҳои газдорро, ки ба саломатӣ хеле зарар доранд, истеъмол мекунанд. Зеро дар ин обҳо ба ҷуз ранг ва шакар, чизи дигаре нест. Ин ба саломатии насли наврас хеле зарар дорад.

Нону чой хӯроки аслии Сорбон Бозорови 11-сола дар давоми рӯз аст. Вай ҳар субҳ ба наҳории омодакардаи модараш даст намерасонад ва ба мактаб мешитобад ва модар ҳам маҷбур мешавад буридаи нонро ба ҷузвдони Сорбон гузорад. Низорамоҳ Алиева, модари Сорбон мегӯяд, ки «баъзан вақт пул медиҳам, баъзан вақт дар сумкаҳои фарзандонам нону ягон ғизои дигар мемонам, ки онҳо дар мактаб гурусна намонанд.»

Фикри Сорбон мисли дигар ҳамсолонаш дар бозӣ аст ва гоҳо гуруснагӣ тамоми рӯз ба хотираш намерасад. Гоҳо дар мактаб шикамашро сер мекунад. Сорбон мегӯяд, ки дар ошхонаи мактаб хот-дог, ҳасиб, гамбургер, пирожки, самбӯса, котлет мефурӯшанд ва ӯ баъзан аз онҳо мехарад ва дигар вақтҳо танҳо нон мехӯрад. Ва ғизое, ки ӯ ҳамарӯза истеъмол мекунад, аз ҷумлаи хӯрданиҳои аксар наврасони тоҷик аст.

Масъулини мактаб мегӯянд, хӯроки онҳо дар асоси анвои идораи озуқа муайяншуда пешниҳод мешавад. Ҳамарӯза дар ошхонаи мактаб то се навъи хӯроки гарм омода мешавад, инчунин пирожкиву хот-дог ва чои гарму қаҳва барои талабагон пешниҳод шудааст, ки дар вақти гуруснагӣ онҳоро истеъмол мекунанд.

Мутахассисони тоҷик мегӯянд, ки насли имрӯз бо ғизои солиму ғанӣ таъмин нест ва хӯроки саридастие, ки одатан волидон барои кӯдакони худ медиҳанд, камрамақ аст ва барои сиҳатии онҳо зарар дорад.

Ба гуфти ғизошиноси тоҷик Ҷаҳон Азонзод, кӯдаку наврас ҳамеша дар ҳоли рушд аст ва таъмини ӯ бо ғизоҳои сервитамин зарур мебошад ва барои афзоишёбии онҳо, бахусус дар хурдсолӣ, истеъмоли ғизоҳои ширӣ хеле муҳим аст. Зеро, дар таркиби маҳсулотҳои ширӣ манбаи асосии калсий мавҷуд аст, ки ба ташаккули кӯдакону насли наврас мусоидат менамояд.

Ин дар ҳолест, ки таҳқиқоти пизишкӣ ва демографӣ дар соли 2013 маълум карда буд, “аз се як ҳиссаи наврасони тоҷик кӯтоҳқаданд ва яке аз иллатҳои он, истеъмоли ғизои номуносиб мебошад”.

Проблемаи дигаре, ки ҳоло ҷомеаро ба ташвиш овардааст, ин фавти ҳар сеюм наврас дар Тоҷикистон аз сабаби нимсерӣ мебошад.

Сатҳи марг бар асари нимсерӣ ё нимгуруснагӣ  дар Тоҷикистон 34,9 фоиз аз мизони марги умумиро дар байни кӯдакону насли наврас ташкил медиҳад. Дар ин бора бо такя ба маълумоти Созмони ҷаҳонии тандурустӣ намояндаи доимии Бонки осиёгии рушд (БОР) дар Ҷумҳурии Тоҷикистон  Си.Си.Ю ба журналистон хабар дод.

«Намедонам то куҷо ин маълумот саҳеҳ аст, аммо барои нигаронӣ аз вазъи таъмини амнияти ғизоӣ, таваҷҷӯҳ зоҳир намудан ба он кофист», — иброз дошт Си.Си.Ю.

Ӯ қайд кард, ки дар муддати се соли наздик БОР ният дорад, ду лоиҳаи марбут ба беҳбуди вазъи таъмини амнияти ғизоӣ дар ҷумҳуриро маблағгузорӣ намояд.

Номбурда таъкид дошт, амалисозии лоиҳа оид ба идоракунии захираҳои обӣ низ дар назар аст, ки яке аз таркибҳои он ба беҳтар намудани вазъи низомҳои обёрӣ нигаронида шудааст. «Беҳбуди ин низомро мо ба сифати яке аз таркибҳои беҳбуди таъмини амнияти ғизоӣ дар Тоҷикистон баррасӣ мекунем», — гуфт намояндаи БОР.

Ба гуфти вай, дар соли 2017 амалисозии лоиҳа оид ба беҳбуди таъмини амнияти ғизоӣ ба нақша гирифта шудааст. «Айни замон мо таҳқиқот мегузаронем, то ки самтҳои корамон дар ин масъала муайян карда шаванд. Бо боварии комил метавон гуфт, ки қисматҳои ин лоиҳа истеҳсол ва тақсимоти маҳсулоти ғизоӣ хоҳад буд», — афзуд намояндаи бонк.

Бигзор дар Соли нави мелодии 2016-ум, ки дар вилояти Суғд “Соли фарди солим” эълон шудааст, кӯдакону наврасони мо ва умуман, ҷомеаи Тоҷикистон ҳамеша саломату тандуруст ва сарбаланду хонаобод бошанд!