Дар бахши «Ҳунар» дар бораи ҳунари машшотагӣ сухан хоҳем гуфт.
МАШШОТАГӢ – яке аз ҳунарҳои қадима буда, ҳанӯз дар гузаштаҳои дур занон ба ороиши рӯй, чашму абрӯвони худ аҳамият медоданд. Ҳангоми ҳафриётҳои бостоншиносон дар ноусҳои Панҷакенти қадим (ноусҳои занона) дар баробари зевароту сурмаю сурмадон, сангҳои сурмакашӣ, сафедаю ғоза инчунин қошчинакҳо низ дарёфт шудаанд.
Дар “Луғати нимтафсилаи тоҷикӣ”-и устод Садриддин Айнӣ чунин омадааст: мӯйчинак — анбӯрчаи нозуки лабтунук, ки бо вай аз бадан ва атрофи чашм мӯйро чинанд. Ин амалро бо ресмон (ришта) низ амалӣ намудан мумкин аст.
Барои бонувон, бахусус арӯсон оро додани чашму абрӯ, дасту пойҳо мояи зебоӣ ва шуғли ҳамарӯза ба шумор меравад. Аз қадиммулайём занони Шарқ бо тарзу усули оро додани худ фарқ мукарданд. Бонувони мо садсолаҳост, ки чашму абрӯи худро бо сурмаю ӯсма оро медоданд.
СУРМА ё худ СУРМАКАШӢ, рӯйро бо сафедаю сурхӣ ва дасту пойро бо ҳино ороиш медиҳанд. Дар гузашта занон асосан барои беҳтар шудани расиши абрӯвон аз ӯсма, ӯсмаи хушк ё ӯсмаи ҷӯшак, ӯсмаи тар, равғани бодому шафтолу, равғани беданҷир, равғани кофур истифода менамуданд. Дар Тоҷикистон байни занону духтарон истифодаи ӯсма чун амали ороишӣ ва расиши абрӯвон ҳисобида мешавад. Барои ба тартиб даровардани абрӯвон онҳо низ аз мӯчинаку ресмон истифода мекунанд.
.jpg?w=1200)
Таърихшиносон бар он ақидаанд, ки мардуми эронинажод бахусус занон ҳанӯз дар замони Аҳура Маздо абрӯвони худро ранг мекарданд. Ҳафриётҳои археологӣ собит намуданд, ки ороиши рӯю абрӯвон аз тарафи занон дар ҳазорсолаҳои 2-юми то солшумории мо низ вуҷуд доштанд.
Бостоншинос М. Андреев муфассалтар дар бобати ороишоти занони водии Хуф маълумот дода, мегӯяд, ки онҳо анъанаҳои қадими истифодаи ороиши чашму абрӯро дар худ нигоҳ доштаанд. Дар Хуф занон одатан чашму абрӯро бо графит-сурмасанг ранг мекарданд. Пеш аз истифода сурмасангро дар шир меҷӯшониданд. Ба чашмони кӯдаки навзод қариб 40 рӯз сурма мекашиданд, то ки чашм калону равшану дурахшон шавад ва ин иқдом имрӯзҳо низ давом дорад. Занону бонувони зебои моро зарур аст, ки ба қадри ин тӯҳфаи худододи ороишӣ бирасанд.
Ин ва дигар маълумотро бароямон ҳунарманд-ороишгар, бахусус машшотаи болаёқат, сарвари Толори ҳусни «Ҳусноро»-и шаҳри Хуҷанд Фотимахон Раҳматова пешниҳод намуд.
Медиапортали «Тироз»
Нет комментариев