Ҳамасола 15-уми май дар тамоми ҷаҳон Рӯзи байналмилалии оила, ки соли 1993 бо қарори Ассамблеяи Генералии СММ эълон гардидааст, таҷлил карда мешавад.
Мақсад аз таҷлили ин ҷашн — ҷалби диққати давлату ҷомеа ба мушкилоти мавҷудаи оила мебошад. Оила дар фарҳанги мардуми куҳанбунёди тоҷик ҳамчун ниҳоди муқаддас эътироф шудааст, зеро беҳтарин арзишҳои инсонӣ, аз қабили муҳаббату садоқат, самимияту вафодорӣ ва ҳамдигарфаҳмиву таҳаммулгароӣ маҳз дар оила ташаккул меёбанд. Ҳамаи инро ба назар гирифта, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли 2015-умро Соли оила эълон намуда буданд.
Оила дар ҳама давру замон ҳамчун арзиши олии ҷомеа ҳисобида шуда, ҳифзи байналмилалӣ-ҳуқуқии оила, модару кӯдак дар санадҳои байналмилалӣ ба мисли Эъломияи умумии ҳуқуқи башар, Паймони байналмилалӣ дар бораи ҳуқуқҳои сиёсӣ ва шаҳрвандӣ, Паймони байналмилалӣ дар бораи ҳуқуқҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ ва дигар санадҳои байналмилалӣ танзим шудаанд.
Мафҳуми оилаву хонадорӣ хусусан барои миллати куҳанбунёди мо намунаҳои шоистаи суннатҳои баландро поя гузоштааст. Бузургони илму адаби таърихи миллати фарҳангсолори мо таҳқиқот, пажӯҳиш ва рисолаҳои мондагору ибратомӯзи зиёди дар мавзӯи оила ва нақши он дар ахлоқу адаб ва худшиносии инсонии ҷомеа ба мерос гузоштаанд, ки маълуму машҳуранд. Хусусан асарҳои ҷовидонаи адибони классики мо гувоҳи ин гуфтаҳоянд.
Сардафтари адабиёти класикии мо устод Абӯабдулло Рӯдакӣ дар ташаккули шахсият тарбия ва муҳити оиларо омили асосӣ донистааст. Тарбияи инсон дар ин раванд, бино ба ақидаи ӯ, бояд ҳаматарафа бошад. Ба андешаи пири шоирон, инсон пеш аз он, ки ба камол рассад, бояд тарбияи ҷисмонӣ, ахлоқӣ ва фикрӣ гирад:
Чаҳор чиз мар — озодаро зи ғам бихрад,
Тани дурусту хӯйи неку номи неку хирад.
Устод Рӯдакӣ илму хирад (ақл)-ро яке аз сарчашмаҳои асосии инкишофи инсон мешуморид:
Дониш андар дил чароғи равшан аст,
В-аз ҳама бад бар тани ту ҷавшван аст.
Рўдакӣ илму донишро шарти асосии тарбия шуморида, ашхосеро, ки барои маърифатнок шудани фарзандони худ кӯшиш ба харҷ намедиҳанд, сарзаниш намудааст. Ӯ дар ташаккулёбии фард на ин ки ирсият, балки нақши тарбия ва муҳити оила, муҳити атрофро шарти муҳим донистааст
Ҳар ки н-омӯхт аз гузашти рӯзгор,
Низ н-омӯзад зи ҳеҷ омӯзгор.
Ба ақидаи устод Абулқосим Фирдавсӣ, тарбияи фарзанд бояд аз кўдакӣ сар шуда, дар ҷавонӣ ба ў бояд ҳунар омӯзонда шавад. Ғайр аз ин ба ў бояд тарбияи ҷисмонӣ, ақлӣ ва ахлоқӣ дод. Дар овони ҷавонӣ ба бача санъати аспсаворӣ, чавгонбозӣ, шикорчигӣ, шамшерзанӣ, камонкашӣ ва дигар ҳунарҳоро омўхтан лозим аст.
Ў насли наврасро барои ба бар кардани беҳтарин сифатҳои инсонӣ даъват карда гуфтааст:
Биё то ҷаҳонро ба бад наспорем,
Ба кўшиш ҳама дасти некӣ барем.
Фирдавсӣ яке аз хислатҳои неки ахлоқии инсонро дар эҳтироми падару модар нисбати фарзанд дида таъкид менамояд
Чу фармонпазиранда бошад писар,
Навозанда бояд, ки бошад падар.
Саъдии Шерозӣ низ дар ашъоу осори худ тарбия, таълим, илму дониш ва муҳитро муҳим шуморида, навиштааст:
Одамиро, ки тарбият накунанд,
То ба садсолагӣ харе бошад!
Саъдӣ ирсиятро дар ташаккулёбии шахс инкор накардааст, вале сайқалу ташаккулёбии онро дар тарбия мебинад.
Дар замони Истиқлолияти давлатӣ ва айёми худшиносии миллӣ Пешвои миллат ва Ҳукумати Тоҷикистон бо такя ба ин суннатҳои неки гузаштагон заминаҳои нави имрӯзӣ ва созгор бо замонаро бунёд ниҳоданд. Хусусан Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд”, ки лоиҳаи онро Сарвари давлат пешниҳод намудаанд, раҳнамои хубе барои хонаводаҳои имрӯзи кишвар гардидааст. Ҳоло ба ин муносибат гуфтор ва ҳикмату андарзҳои мардумӣ ва шахсиятҳои машҳурро пешкаши шумо мекунем, ки ҳар яке беҳтарин раҳнамоӣ ба тарзи солими зиндагӣ ва қадрдонӣ аз муҳити хонаводагиву оиладорӣ буда метавонад.
Кодекси оилаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни ҶТ “Дар бораим пешгирии зӯроварӣ дар оила” бо мақсади низ ба таҳкими оилаву оиладорӣ дар кишвари мо қабул гардидаанд.
Гуфторҳои машҳур дар хусуси оиладорӣ
Аз ҳама асоситарин ва қимматтарин дар ҳаёт оила аст. Аввал оилаест, ки дар он зода шудӣ, дуюм оилаест, ки бунёд мегузорӣ.
Дар оиладорӣ лозим аст аз бисёр чизҳо чашм пӯшӣ. Хушбахтии хонаводагӣ ҳамон вақт даст медиҳад, ки ту интихобан бишнавӣ, интихобан бубинӣ, забони кӯтоҳ ва ҳамеша табассум дар чеҳра дошта бошӣ. Ва ба душвориҳо муносибати дуруст пеш орӣ.
Беҳтар аст оиларо на бо он касе, ки беҳад дӯсташ медорӣ, балки бо оне ташкил диҳӣ, ки хушбахтии ту маънои ҳаёташ бошад.
Хонавода он мавзеест, ки дар он метавон ишқи худро пайдо кард.
Хушбахтӣ дар оила тавлид мешавад. Чӣ метавонад дар ин дунёи афсонавӣ қиматтар аз оила бошад!!!
Шараф ба оилае, ки дар асоси ишқи зану шавҳар бунёд меёбад! Сано ба оилае, ки асосаш муҳаббати кӯдакон аст! Афсӯс ба оилае, ки ба давлату сарвати ҷамъоварда такя мекунад.
Оила шабеҳи киштиест, ки дар баҳри беканори зиндагӣ. Пойдории киштӣ, ба кадом соҳил расидани он аз ҳар нафари дар он буда вобаста аст.
Оила заҳмати бузургест, ки наметавон онро ба канор гузошта ба мураххасӣ рафт…, аммо подоши он хушбахтист.
Оиларо дар асоси муҳаббат бунёд бояд кард, на аз ночорӣ ва ё ба хотири соҳиби боигарӣ шудан.
Гуфтори шахсиятҳои машҳур дар хусуси оила
Ҷабри устод беҳ аз меҳри падар… — Саъдии Шерозӣ
Аз ҳама муҳимтарин чизе, ки дар дунё ҳаст, оила мебошад. Агар шумо оила надоред, чунин ҳисобед, ки чизе надоред. Қавитарин пайвандҳои тамоми ҳаёти мо оила аст. — Ҷонни Депп
Оила ҷои ҳама чиро мегирад. Аз ин рӯ пеш аз он ки оила барпо кунӣ, андеша кун, ки барои ту чӣ муҳим аст: ҳама чиз ё оила? — Фаина Раевская
Ҳар касе нек мекунад ёбад,
Неку бад ҳар чӣ мекунад, ёбад. — Абӯалӣ Ибни Сино
Барои бунёди оила кофист, ки дӯст бидорӣ. Аммо барои ҳифз ва нигоҳ доштани он бояд таҳаммул кардан ва бахшиданро биомӯзӣ. — Модар Тереза
Оила ҳадяи бебаҳост. Онро бояд эҳтиёт кард, на ин ки вайрон сохт. — Сюзан Кинг
Агар дар ҷаҳон набвад омўзгор,
Шавад тира аз бехирад рўзгор! — Саъдии Шерозӣ
Шавҳару зан мисли дастҳо ва чашмонанд: вақте ки дастҳо дард мекашанд, чашмҳо гиря мекунанд, вақте ки чашмҳо мегирянд, дастҳо ашкро пок мекунанд.
Оила он гоҳ қавӣ мешавад, ки лаҳзаҳои хушбахтӣ бештар такрор шаванд. — В. Гавеля
Дар ҳаёти оилавӣ бояд ба андешаҳо, эътимод, эҳсосот ва кӯшишҳои шахси дӯстдошта эҳтиром овард. Шаъни худро ҳифз намуда, бояд ҳамдигарро бахшида тавонист. — В.А.Сухомлинский
Дар ҳаёти оилавӣ муҳимаш тоқат кардан аст, ишқ наметавонад беохир давом кунад. — А.П.Чехов
Ҳамаи оилаҳои хушбахт ба ҳам монанданд, ҳар оилаи бебахт ба таври худ бебахт аст.Л.Н.Толстой
Вақте ҳама хуб аст, бо ҳам будан осон аст: ин мисли хоб аст, нафаскашу зиндагӣ кун. Бо ҳам вақте бояд буд, ки нохубу душвор аст – барои ҳамин одамон ба ҳам меоянд. — Валентин Распутин
Дар ҳаёти оилавӣ муруввати муҳимтарин ишқ аст. — А.П. Чехов
Чу фармонпазиранда бошад писар,
Навозанда бояд, ки бошад падар. — Абулқосим Фирдавсӣ
Издивоҷ наметавонад хушбахтӣ орад, агар ҳамсарон то пайвастан ба ҳамдигар комилан аз хусусият, одат ва табиати ҳамдигар огоҳ нашуда бошанд. — О. Балзак
Гарави хушбахтии оила дар хайрхоҳӣ, самимият ва меҳрубонист. — Э. Золя
Оила ё хархашаи доимист ё пуштибони боэътимод. Ту хушбахтӣ, агар дуюминаш бо ту бошад. — Андриано Челентано
Оила аз тифлон оғоз меёбад. — А.И. Герсен
Таҳияи Камол НАСРУЛЛО,
ходими адабии АМИТ “Ховар”
Нет комментариев