Искандаркӯл — яке кӯлҳои Тоҷикистон мебошад. Он дар баландии 2195-2200 м (аз сатҳи баҳр) мавқеъ дорад: 86-72 метр умқ, 3,2 км дарозӣ, 1,5 км паҳноӣ ва 14,5 км доира дорад. Гармии об дар тобистон аз +11,5 то +18 дараҷа, зимистон ях мекунад.
Пайдоиш ва ташаккулёбии Искандаркӯлро мо дар рӯй додани ҷараёнҳои дохилии замин, мавҷҳои палеосейсмикии 8-9 балла, зарбаҳои зеризаминӣ (таркишҳо) ва экзогенӣ лағжиш (ярч) ва селу селравиҳо, фурӯғалтҳо аз ҳисоби боришоти аз меъёр зиёд, обҳои зеризаминие, ки дар давру замонҳои гузаштаи геологӣ ҷой доштанд, ба атроф паҳн гардидаанд.
Дар табиати хушманзараи водии Зарафшон (Панҷакент, Айнӣ, Мастчоҳ) гӯшаҳое дучор меоянд, ки офаридаҳои ғайримуқаррарӣ дошта, онҳоро васф намуда, ривояту афсонаҳо эҷод кардаанд.
Искандаркӯлро аксарият бо ному насаби истилогари юнонӣ Александри Мақдунӣ (Искандари Мақдунӣ 356 356 п.м.—323 п.м.) вобаста мекунанд, ки соли 329 п.м. Осиёи Миёнаро забт кардааст.
Искандаркӯл якчанд маротиба номи дигар дошта, дар рисолаи Ибни Фариғунӣ ё «Ҳудуд-ул-олам» (893 муаллифаш номаълум) (Фалғар, Парғар)-ро Бутамони Миёна номида, Искандаркӯли имрӯзаро Дарёжа чун андаруни вай нишон додааст.
Дар миёнаҳои асри XVIII дар асари «Нақшаи роҳи обӣ», «Харитаи генералии империяи Русия» (1776) ва «Харитаи Осиё» (1795) К.Ф. Бутёнов муҳандис-афсари рус Искандаркӯлро чун «Таран» (дар амалиётҳои ҳарбӣ вазъияти муҳосира) акс кардааст. Ин ном ба ҳақиқат рост намеояд, зеро дар забони суғдӣ «искӣ» маънои баландӣ, «дар» — маҳалла, макону дараро мефаҳмонад.
Искандаркӯл ҳам, дар баландии 2195-2200 м (аз сатҳи баҳр) мавқеъ дорад, онро дар қадим кӯли «искотар» ё «искодар» меномиданд. Дар минтақаҳои гуногуни Тоҷикистон деҳаҳои Искодар, Дардар, Искондарак, Исковати водии Зарафшон, Вискроғ, Виҷиск, Искад, Ванҷ, Искадари Кулоб, Сикати Боло, Сикати Пойини Вахё, Искандараки ш. Душанбе дар баландиҳо ҷойгиранд ва аз эҳтимол дур нест, ки нимҷазираи Скандинавия аз истилоҳи суғдӣ шояд «кўҳҳои баланд»-ро мефаҳмонад.
Гарчанде «искодар» ва «искотар» бо истилоҳи «таран» мафҳуми мухталиф дошта бошад ҳам, мавқеъ ва маҳаллаи баландро ифода мекунанд. Вожаҳои«искодар» ва «искотар» ҳамрешаанд ва шаклҳои тағйирёфтаи Искандар маҳсуб меёбанд. Оид ба ин масъала ховаршинос Василий Владимирович Бартолд ба хулосае омадааст, ки Искандаркӯл дар интиҳои асри XVII номи ҳозираашро гирифтааст. Ҳамин тавр, бо мурури вақт ва таҳаввул ёфтани истилоҳоти қадимаи суғдӣ, топонимҳо аз «қӯл» ба кӯл, аз «искотар» ба Искандар ва дар охир ба истилоҳи таҳрирёфтаи Искандаркӯл гузаштааст, ки ба ҳақиқат рост меояд.
Базаи туристии «Искандаркӯл» дар масофаи 160 км аз шаҳри Душанбе ва 22 км аз роҳи автомобилгардии Душанбе-Хуҷанд, дар соҳили Искандаркӯли ноҳияи Айнӣ, дар баландии нисбат ба сатҳи баҳр 2255 метр ҷойгир шудааст.
База барои сафаркунии сайёҳон дар минтақаи кӯҳҳои Фон истифода мешавад. Табиат дар атрофи база барои истироҳат бисёр хуб аст. База дорои 20 котеҷ барои қабулкунии зиёда аз 190 нафар сайёҳон аст. Дар тобистон барои қабулкунии сайёҳон хаймаҳо бо 60 ҷои илова гузошта мешаванд.
Нет комментариев