Ноҳияи Ҷаббор Расулов (собиқ Пролетар) 21 январи соли 1935 таъсис ёфтааст. Маркази ноҳия шаҳраки Пролетар. Вай бо ноҳияҳои Спитамен, Бобоҷон Ғафуров ва аз тарафи ҷанубу шарқ бо Ҷумҳурии Қирғизистон ҳамсарҳад мебошад. Масоҳаташ 328,5 км2 буда, 13,2 фоизи ҳудуди вилояти Суғдро ташкил медиҳад. Аҳолиаш 125 000 нафар (соли 2015) аст. Дар ноҳия тоҷикон, ӯзбекҳо, қирғизҳо, русҳо ва намояндагони дигар миллатҳо истиқомат мекунанд. Масофа: Маркази ноҳия Пролетар 20 км дар ҷанубу ғарбтари шаҳри Хуҷанд ҷойгир аст.
Ҳудуди ноҳия аз тарафи Ғарб ба водии Фарғона ва аз тарафи шимол ба қаторкӯҳҳои Туркистон шомил аст. Релефи тарафи шимолии он ҳамвориро дар бар гирифта, аз сатҳи баҳр дар баландии 300-400 метр ҷойгир аст. Тарафи ҷанубиаш аз сатҳи баҳр дар баландии 1200 метр ҷойгир буда, аз талу теппаҳо ва адирҳо иборат аст. Бойигариҳои рӯйизаминӣ аз хок, рег ва реги сафед иборат мебошанд.
Таърихи ноҳияи Ҷаббор Расулов як қисми ҷудонашавандаи таърихи ҶумҚазноқ, Қуланбош, Деҳмой ва Ғӯлакандоз мебошанд. Бо пайвастҳурии Тоҷикистон мебошад. То инқилоби октябр ноҳия яке аз уездҳои Хуҷанд ба ҳисоб мерафт. Дар асарҳои таърихи, номи ноҳия аз моҳи ноябри соли 1917 ҳамчун стансияи Драгомирово қайд гардидааст. Мавзеъҳои қадимаи таърихии ноҳия маҳаллаҳои шавии Осиёи Миёна ба Руссияи подшоҳ, дар ҳудуди ҳозираи ноҳия аввалин корхонаҳои саноати пайдо шуданд ва дар иқтисодиёт муносибатҳои капиталисти инкишоф ёфтанд. Соли 1875 дар деҳаи Деҳмой корхонаҳои винобарори ва заводи шиша ба кор даромада, иқтидори он дар охири асри XIX ба 80 ҳазор адад шиша дар як сол расид. Дар деҳаи Хитойреза дар ҳамон давра осиёб сохта шуд. Дар деҳаи Ғӯлакандоз дар соли 1872 — 19 адад нуқтаҳои савдо амал мекарданд ва чунин нуқтаҳои савдо дар аввали асри XX дар деҳаҳои Гулхона ва Янгиҳаёт низ амал мекарданд. Яке аз иншоотҳои қадимии таърихию фарҳангии ноҳия, қалъаи Хитойреза буда, осори таърихи асри XVIII мебошад ва айни ҳол дар ҳудуди ҳозираи деҳаи Ӯзбекқишлоқ Ҷойгир аст.
Дар давраҳои гузашта, маҳсулоти асосии истеҳсоли маҳалли, намудҳои гуногуни ғалладона, пахта, растаниҳои равғандор, якчанд намуди бодом ба монанди қораги, каҷак, талх, сафед ва ғайра, навъҳои гуногуни ангур ва ширини аз он, инчунин асбобу олоти кулолгари ба ҳисоб мерафт. Заминҳои кишоварзи дар он давра бо истифода аз оби рӯди Исфанасой ва дарёчаи Хоҷа Боқирғон, тавассути Ҷӯӣборҳои Дашт, Олтиетим, Ӯрта ва Чолтош обёри мешуданд. Намунаи дигари осори таърихии ноҳия, ки айни ҳол вуҷуд дорад, манораи обии дар соли 1898 дар стансияи Драгомирово сохташуда мебошад. Аз 21 январи соли 1935 ноҳия номи Пролетарро гирифт ва аз соли 1994 ноҳия бо номи ноҳияи Ҷаббор Расулов номгузори гардид.
Нет комментариев