76 сол муқаддам, субҳи 22-юми июни соли 1941 Ҷанги Бузурги Ватанӣ оғоз шуд.
Ҷанги хонумонсӯзе, ки мувофиқи омори нави Федератсияи Русия 43 миллион одами шӯравиро ба коми худ фурӯ бурд. Танҳо аз Тоҷикистон дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ наздик 300 ҳазор нафар иштирок намудаанд. Шумораи қурбоншудагон бошад, беш аз 92 ҳазор мебошад. 54 нафар бо унвони баланди Қаҳрамони Иттифоқи Шӯравӣ, 19 нафар дорандаи се ордени «Шараф» ва зиёда аз 60 ҳазор нафар сазовори ордену медалҳои ҷангию давлатӣ гардиданд.
Дар рӯзҳои таҷлили Или Ғалаба гуфта шуд, ки аз ин шумора дар Ҷумҳурии Тоҷикистон 443 нафар (ҳол он ки 9 апрели соли 2015 шумораи онҳо 849 нафар буд), бахусус дар вилояти Суғд 134 нафар ва дар шаҳри Хуҷанд 11 нафар иштирокчиёну маъюбони Ҷанги Бузурги Ватанӣ зиндагонӣ мекунанд.
Ҷиҳати ғамхориву дастгирӣ ва меҳрубонии Давлату Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арафаи 72-юмин солгарди Рӯзи Ғалаба ба ҳамаи онҳо аз номи Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ҳаҷми 3 ҳазор сомонӣ, аз номи Раиси вилоят мӯҳтарам Абдураҳмон Қодирӣ 1500 сомонӣ ва аз номи Раиси шаҳри Хуҷанд Маъруф Муҳаммадзода 1200 сомонӣ кӯмакпулии яквақта дастрас карда шуд.
Башарият аз замони пайдоиши олам ин гуна ҷанги хонумонсӯз ва фоҷеаи мудҳишро, ки 1418 шабонарӯз ё худ 46 моҳу 13 рӯз идома ёфт, дар хотир надорад. Ҷанги дуюми ҷаҳон аз рӯи миқёсу андоза даҳшатноктарин ҷанг дар таърихи олам буда, дар он беш аз 72 давлати ҷаҳон ширкат варзида, доманаи амалиётҳои ҳарбӣ ба ҳудуди 40 давлати ҷаҳон паҳн гардид.
Теъдоди сафарбаршудагон дар ин ҷанг зиёда аз 110 миллионро ташкил дод. Дар натиҷа кишварҳои зиёде хароб гашта, беш аз 50 миллион нафар қурбон ва садҳо миллион нафар аҳолии мамлакатҳое, ки ба гирдоби ҷанг кашида шуданд, ба маҳрумияту азобҳои тоқатшикан гирифтор гаштанд. Аз Иттиҳоди Шӯравӣ дар ин ҷанг беш аз 27 миллион нафар қурбон гардид.
Ин ҷанг ҷаҳонро ба ларза овард, зеро фашизми истилогар бо ғояҳои забткоронаи худ мақсади бунёд намудани империяи абарқудрати фашистиро дошт, ки дар як муддати кӯтоҳ қариб тамоми хоки Аврупоро ғасб намуда, аҳдшиканона ба собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ҳуҷум кард. Ин ҷанг барои кулли халқҳои Давлати Шӯравӣ имтиҳони сангине гардид ва тоҷикон низ дар қатори дигар халқҳои Шӯравӣ матонату ҷасорати бемисл нишон доданд. Фиристодагони Тоҷикистон дар ҳамаи муҳорибаҳои ҷанг фидокорона иштирок карданд.
Торумор кардани фашистон дар муҳорибаҳои назди Москва, Сталинград, Курск, Украина, Белорус на танҳо ҷараёни ҶБВ, балки ҷараёни ҷанги дуюми ҷаҳонро комилан тағйир дод. Ҳазорон нафар фиристодагони Тоҷикистон дар ин муҳорибаҳо ва озод кардани халқҳои Аврупо аз фашистон диловарона иштирок намуда, аз худ қаҳрамониҳои бемислу монанд нишон доданд. Онҳо барои дифои Ватан ва шарафу номуси мардум дар сангарҳо муборизаи шуҷоатнок ва корнамоиҳои бузург нишон доданд.
Дар ин Ғалабаи бузург бисёр занону духтарон низ саҳм доштанд. Бештар аз 20 ҳазор занони Тоҷикистон барои фидокориҳояшон дар ақибгоҳ бо медали «Барои меҳнати шуҷоатнок дар ҶБВ-ии солҳои 1941-1945» мукофотонида шуданд. Умуман хизмати аҳолии Тоҷикистон дар ақибгоҳ низ қаҳрамонона буд ва беш аз 102 ҳазор нафар тоҷикистониён бо ордену медалҳои давраи ҷангӣ мукофотонида шуданд.
Аз ҳисоби аҳолии Тоҷикистон ду дивизияи махсус ташкил карда, ба фронт фиристода шуд. Теъдоди зиёди ҳамшираҳои шафқат ва дружинаҳои санитариро занони тоҷик ташкил медод. Ҳукумати Тоҷикистон таълими ҳарбии ҳатмии шаҳрвандонро ҷорӣ намуд. Аз 16500 нафар ҷавонони таълими ҳарбигирифта 10320 нафарашон мерганҳо, 1420 нафар автоматчӣ, 220 нафар алоқачӣ, 435 нафар телеграфчӣ, 4195 нафар тирандоз буданд.
Меҳнаткашони Тоҷикистон баробари мустаҳкам кардани ақибгоҳ инчунин ба қисмҳои ҳарбӣ содиқона ёрӣ мерасониданд. Дар давраи ҷанг халқи тоҷик барои фронт 151 вагон иборат аз 532 ҳазору 500 адад либоси гарм, 123 ҳазору 800 кило пашм, бештар аз 25 ҳазор метр газвор ва дигар лавозимоту озуқаворӣ фиристод. Ба захираи мудофиавии Ватан 30 миллиону 500 ҳазор сӯм маблағи нақд ва 40750 пуд ғалладона ҷамъоварӣ ва супорида шуд. Барои сохтмони танки «Колхозчии Тоҷикистон» зиёда аз 84 миллион сӯм ва барои таъсиси эскадрилияи «Тоҷикистони Советӣ» 35,2 миллион сӯм ҷамъоварӣ карда шуд.
Қаҳрамонӣ, диловарию ҷасорат, муҳаббати зиёди нисбат ба халқу Ватани худдоштаи иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ барои наслҳои имрӯзу фардо мактаби бузурги ватандӯстӣ мебошад.
Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Ҳукумати ҷумҳурӣ барои ба ғамхории ҳамарӯза фаро гирифтани иштирокчиёни ҶБВ пайваста кӯшиш ба харҷ медиҳанд. Сарвари давлат таъкид менамояд, ки корномаву фидокорӣ ва мардонагию диловарии насли калонсолро, ки бо баҳои ҷон ва хуни хеш Ғалабаро бар фашизм таъмин намудаанд, қадр кардан қарзи фарзандӣ ва шаҳрвандии мост.
Моро зарур аст, ки пеш аз ҳама қурбоншудагони Ҷанги Бузурги Ватанӣ, онҳое, ки ҷони азизи худро баҳри дифои Ватан бахшиданд, бо некӣ ба хотир оварем. Ҳамзамон, ҳамаи онҳое, ки пас аз тамомшавии ҷанг сарбаландонаву қаҳрамонона ба хона баргаштанд, вале сад афсӯс, ки то ба имрӯз нарасиданд.
Ин саҳифаи таърихи халқу Ватан бояд воситаи хуби таълиму тарбияи наврасону ҷавонон дар рӯҳияи гиромидошти сулҳу салоҳ, ватандӯстию инсонпарварӣ ва меҳру муҳаббат ба Ватани хеш бошад.
Бояд имрӯзу ҳамарӯз нишон диҳем ва исбот намоем, ки «Ҳеҷ кас ва ҳеҷ чиз фаромӯш нашудааст!». Мо имсолу ҳамасол корнамоиҳои бузургу беназири бобоёну падарони далеру шуҷои худро аз хотир фаромӯш нахоҳем кард!
Исломҷон Бобоев
Нет комментариев