Аллакай дар давоми якчанд сол боз айнакҳо дар байни дигар олатҳои беҳтаргардонандаи биноии узви босира бидуни дахолати чашм ҷои нахустинро мегиранд.
Айнак ниҳоят олати қадима барои узви биноӣ мебошад, ки ҳанӯз якчанд садсолаҳо қабл аз ин пайдо шудааст. Нахустин маротиба асбоби ба айнак монандро дар асри 13-ум ихтироъ карда буданд. Дар Рими Қадим бошад, асилзодагони сарватманд аллакай аз сангҳои қимматбаҳои дар истифода маҳдудро ба сифати асбоби оптикӣ истифода мебурданд. Ашрофзодагон ба офтоб аз зери ин намуд сангҳо нигоҳ мекарданд.
На ҳама медоднанд, ки қариб то миёнаҳои асри 13-ум айнакҳо як чизи шишаи тасфони шаффоф ва кристалӣ буданд. Боз як далели ниҳоят аҷиб дар он аст, ки он замон айнакро аз шиша танҳо барои як чашм месохтанд.
Каме дертар пораҳои шишаро бо чанбараки махсуси металӣ ба чорчӯба дароварданд. Ҳамин тавр дар ҷахон айнаки якчашма пайдо шудааст.
Биcёрии айнакҳои қадима дар натиҷаи кофкуковҳои орхеологӣ маҳз дар Юнони Қадим ва Рим бозёфт гардидаанд. Масалан, ҳангоми кофтукови Троя дар ҷазираи Крит, археологҳо линзаи оптикии беҳамторо ёфтанд, ки аз булури кӯҳӣ сохта шуда буд. Мувофиқи ақидаи олимон он айнак бо мақсади беҳтар гардонидани дараҷаи биноии узви босира сохта шуда будааст.
Замони пайдоиши айнак дар ҷаҳон ҳамчун асбоби оптикӣ аз соли 1258-ум ҳисобида мешавад, зеро маҳз дар ҳамон солҳо аввалин маротиба маълумотҳои доир ба айнак пайдо шудааст.
Ба ғайр аз ин истифодаи айнак дар асри 14-ум танҳо дар Юнони Қадим ва Рим нисбатан паҳн гардидаст. Вале дар давлати Чин айнакҳо бо шарофати тоҷирону савдогарон араб ва форс пайдо шудааст, ки онҳо молҳои аврупоиро ба давлатҳои Осиё интиқол медоданд.
Баъди якчанд садсолаи дигар айнакҳои зидди таъсири нури офтоб пайдо шуданд ва дар ҳаёти ҳаррӯзаи одамони кунҷу канори гуногуни олам мавқеи муҳимро ишғол карданд, зеро ки ин намуди айнакҳо чашмро аз таъсири бади нури офтоб ҳимоя мекарданд.
Аммо муддати ниҳоят дуру дароз айнакҳоро мувофиқи нақша танҳо аз рӯи фармоиши хоҷаҳои доро месохтанд. Истеҳсоли васеъи айнак танҳо дар охири асри 18-ум оғоз ёфта буд.
То асри 16-ум айнак ба шарофати тиргаки махсус дар болои бинӣ мнигоҳ дошта мешуд, ки аз рӯи шаклаш ба кайчӣ монанд буд. Асбоби оптикии мазкурро «пенсне» меномиданд. Ба ин восита нигоҳ доштани айнак дар руй ноқулай буд. Аз ин рӯ ба қундоқи айнак банд бастанд. Ин гуна пайвандкунӣ айнакро дар руй нисбатан қулай нигоҳ медошт. Зеро банди ба айнак васлкардашуда ба афтодани он аз болои бинӣ имконият намедод. Ҳамин тавр айнакҳо намуди муосири худро пайдо кардаанд.
Пайдоши айнак дар ҷаҳон руйдоди ниҳоят муҳим дар таърихи инсоният гардид. Айнакҳо ба таври назаррас одамонро барои инсони комилҳуқуқи ҷамъият эҳсос кардан мадад расониданд. Ба ин восита одамон дар зиндагӣ тарзи ҳаёти фаъолонаро ба пеш мебударданд ва бисёр мушкилотҳои ҳаррӯзаеро ҳал менамуданд, ки ин амал пештар барои одамони нуқси чашм дошта душвор буд. Ин боиси рушду такмилёбии илм ва санъат дар соҳаи мазкур гардид.
Айнак ба бисёрии одамони боистеъдод имкон дод, ки бо кори дӯстдоштаанош машғул шаванд ва новобаста аз қувваи биноии суст доштанашон чизҳои нав офаранд.
Нет комментариев