Бо ташаббуси ҷадидони Бухоро аввалин рӯзномаи форсии тоҷикӣ “Бухорои Шариф” санаи 11-уми марти соли 1912 дар матбааи хусусии тоҷири яҳудитабор Л.Н.Левин, воқеъ дар шаҳраки Когони Бухоро нашр гардид. Рӯзнома дар матбааи Когон бо ташаббуси равшанфикрони машҳури тоҷик — тоҷир ва миллионери Бухоро Мирзо Муҳиддин Мансуров (Мансурзода) (1862 – 1934) ва шоир, сайёҳ, ҳаким, публитсисти бухороӣ Мирзо Сироҷи Ҳаким (1877 — 1914) чоп шуда буд. Муҳарририи рӯзнома ба ўҳдаи яке аз донишманди забону адабиёти форсии тоҷикӣ, адиб ва журналисти маъруф Мирзо Ҷалол Юсуфзода (1862 — 1931), ки ӯро аз Боку ба Бухоро даъват кардаанд, гузошта шуда буд.
Маорифпарварони Бухоро илоҷи таъсис додани рӯзномаро бо забони мардуми таҳҷойии Бухоро ба воситаи мудири матбаа Левини яҳудӣ, ки ўро ба фоидаи зиёд дидан аз чопи рӯзнома шавқманд гардонида розӣ кунониданд. Дар мактуб ба Элчихонаи рус (Консулгарии Империяи Россия дар аморати Бухоро, воқеъ дар Когон) таъкид доштанд, ки таъсис додани нашрияе ба забони мардуми маҳаллии Бухоро ба рушду ривоҷи муносибатҳои тиҷоратии Бухорову Россия кўмак мекунад.
Инчунин барои итминони амири Бухоро ва Элчихонаи рус, Мирзохоҷа Мирзобадаловро, ки дар Элчихонаи рус мутарҷим буд, ба ҳайси мудири масъули нашрия муаррифӣ карданд. Рўзномаи “Бухорои Шариф” дар мавқеи маорифпарварӣ истода, хонандагони худро бо забони содда аз воқеаҳои ҷаҳон, масъалаҳои гуногуни таърихӣ, ҷуғрофӣ, адабиёт ва ғайра огоҳ мекард.
Дар саҳифаҳои он махсусан зарурияти омўхтани илму дониш ва мақолаҳои ташвиқотӣ оид ба ин масъала чоп мешуданд.
Рӯзномаи “Бухорои Шариф” аввалин маротиба хонандагони тоҷик ва тоҷикзабони бухороиро бо асарҳои нависандаи бузурги рус Л.Н.Толстой (таҳти сарлавҳаи “Осори Гроф Толстой” 12 асари ўро чоп кардааст), “Ҳикояҳои чинӣ”-и адиби фаронса Анри де Рине, “Данко” ва “Кампир Изергил”-и А.М.Горкий ва бо дигар асарҳои нависандагони дунё шинос намудааст.
Баста шудани рӯзнома: “Бухорои Шариф” пас аз шаш моҳи фаъолият ба мушкилиҳо дучор шуд.
Аввал? Левини яҳудӣ, ки аз чопи нашрия фоидаи кам дид, аз чопи он даст кашид. Аз тарафи дигар, умедвории ноширони “Бухорои Шариф” аз дастгирии оммавӣ, торафт афзудани муштариёну харидорони нашрия бароварда шуд. Вале, умри кӯтоҳи “Бухорои Шариф”-ро танҳо сабаби молӣ набуд. Устод Садриддин Айнӣ бо ишора ба ин менависад, ки “Бухорои Шариф” ва замимаи он «Тӯрон» «рӯз ба рӯз диққати мардумро ба худ бештар ҷалб мекарданд… Дар тасаввури хонандагон, фикрҳои нав пайдо шудан гирифт. Ин вазъ ба кайфи Элчихона мувофиқ наомад».
Рӯзномаи “Бухорои Шариф” ҳамагӣ 153 шумора нашр гардид ва ниҳоят, баста шуд. 2-юми январи соли 1913 аз ҷониби Элчихонаи Россия ба унвони идораи нашрия мактубе расид, ки бо хоҳиши амир аз нашр боздошта шудани рӯзномаҳои “Бухорои Шариф” ва «Тӯрон» хабар медод.
Хонандагони азиз, маҳз чунин таърих дорад матбуоти тоҷик ва дар Тоҷикистони соҳибихтиёр ҳар сол санаи 11-уми март ҳамчун «Рӯзи матбуоти тоҷик» — Иди касбии рӯзноманигорони ҷумҳурӣ ҷашн гирифта мешавад.
Имрӯзу имсол ба чопи нахустин шумораи рӯзномаи тоҷикии “Бухорои Шариф” 105 сол пур шуд!
Тамоми кормандони Васоити ахбори оммаи Тоҷикистони соҳибистиқлол, бахусус, матбуотчиён ва матбаачиёнро бо Рӯзи матбуоти тоҷик самимона ва сидқидилона табрик намуда, барояшон тани сиҳату хотири ҷамъ, барору комёбиҳо дар фаъолият ва некномиву сарбаландиро таманно дорем!
Ид муборак, дӯстони азиз!
Нет комментариев