Хуҷанд — маркази сиёсӣ — маъмурии вилояти Суғд аст. Аз ҷиҳати шумораи аҳолӣ — шаҳри дуюми Тоҷикистон мебошад.
Хуҷанд яке аз шаҳрҳои қадимтарин дар Осиёи Миёна мебошад, ки ҳамчун маркази тиҷорат машҳур ва аз инҷо «Роҳи бузурги абрешим» мегузашт, ки Осиё ва Аврупоро пайваст мекард. Таърихшиносони қадим Хуҷандро «Тирози ҷаҳон» ё «Арӯси даҳр» номида, аз мардуми бофарҳанги он ёдовар шудаанд.
Хуҷанд ҳамчун шаҳри таърихан куҳани Осиёи Марказӣ, аз рўи тадқиқоти олимони бостоншинос, таърихшиносону меъморон чанд давраи бобаракаташро аз сар гузаронидааст. Давраи якуми сохтмони шаҳр (асрҳои VI-IV то милод) Хуҷанди архаикӣ (қадим) ба ҳисоб меравад, ки мансуб ба замони ҳукмронии сулолаи Ҳахоманишиҳост. Сонитар, Хуҷанд дар ҳайъати империяи Искандари Мақдунӣ васеъ мешавад ва инкишоф меёбад. Баъди Хуҷандро забт намудани Искандар (асри IV то милод) қалъаи шаҳр мустаҳкам карда мешавад. Дар солҳои Истиқлоияти Тоҷикистон дар натиҷаи буҳрони иқтисодӣ якчанд корхонаҳои бузург ба монанди корхонаи истеҳсоли «Абрешими Хуҷанд» ва дигарон аз фаъолият бозмонданд.
Дар натиҷаи гузаштан ба иқтисоди бозаргонӣ ҳоло бештар корхонаҳои хусусӣ ва иттиҳодияҳои саҳомӣ ташкилу фаъолият намуда истодаанд. Аз соли 2010 минтақаи озоди иқтисодии «Суғд» (МОИ «Суғд») бо сармояи ватаниву хориҷӣ ба фаъолият шурӯъ намудааст ва имрӯз аввалин маҳсулоти корхонаҳои он ба муомилот баромадаанд. Махсусан, дар Хуҷанд соҳаи сохтмон дар замони истиқлолият рушд намудааст. Дар шаҳр чунин иншоотҳои нав ба монанди бинои нави Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров, комплекси варзишӣ бо ҳавзи шиноварӣ, меҳмонхонаи баландошёна мактабу кӯдакистонҳо, корхонаҳои хурди истеҳсолӣ, хизмати маишӣ, бозору мағозаҳо ва муассисаҳои давлатӣ қомат рост намуданд. Боғу хиёбонҳои нав ба вуҷуд омаданд. Масалан, 21 марти соли 2015 боғи навсозишудаи фарҳангӣ-фароғатии ба номи Камоли Хуҷандӣ бо пайкараи ӯ, мақбара ва хонаю чорбоғи рамзии ин шоири ширинкаломи тоҷик, ки оромгоҳи воқеияш дар шаҳри Табрези Ҷумҳурии Исломии Эрон қарор дорад, дар маскани собиқ боғи фароғатии шаҳрӣ ифтитоҳ ёфтааст.
Ёдгориҳои шаҳр
Мақбараи шайх Муслиҳиддин (а. XIV) ва боқимондаи Қалъаи Хуҷанд — Ӯрда (а. VII—VIII) аз ёдгориҳои таърихй ва меъморй мебошанд. Дар бинои тарҳрезишудаи Қалъаи Хуҷанд ҳоло, Осорхонаи таърихии вилояти Суғд бунёд гардидааст. Дар ҳаминҷо, назди соҳили Сирдарё нимпайкараҳои адибону аломаҳо ин диёр гузошта шудааст. Дар соҳили рости дарёи Сир дар давраи шӯравӣ ҳайкали В. И. Ленин қомат афрохта буд (ҳоло, ба ҷойи он муҷассамаи Исмоили Сомонӣ гузошта шудааст). Дар маркази шаҳр, инчунин ҳайкали ёдгории ҷанговароне, ки дар Ҷанги Бузурги Ватанй шаҳид шудаанд ва нимпайкараҳои инқилобчиёну ходимони намоёни давлативу фарҳангии хуҷандӣ гузошта шудааст.
Маркази илму фарҳанг
Хуҷанд бо намояндагони илму адаби форсу тоҷик ба монанди Абӯмаҳмуди Хуҷандӣ (а. X) — мунаҷҷим ва риёзидон, Маҳастии Хуҷандӣ (а. XII) — адиба, Камоли Хуҷандӣ (а. XIV) — шоир, Муҳаммадаминхоҷаи Кошиф (1825—1887) — шоир, Тошхӯҷаи Асирӣ (1864—1916) — шоир, маорифпарвар, Абдуллои Файёз (1847—1934) — шоир, Ҳоҷӣ Юсуф Мирфаёзов (1842—1925) — ҷуғрофияшинос ва сайёҳ ифтихор дорад. Марказҳои фарҳангии Хуҷанд — Китобхонаи вилоятии ба номи Тошхоҷа Асирӣ (Хуҷанд) (таъсис,соли 1917), Театри давлатии мусиқӣ-мазҳакавии ба номи К. Хуҷандӣ (Таъсис,соли 1932), Осорхонаи таърихии вилояти Суғд дар ш. Хуҷанд, 4 мактабҳои таҳсилоти олӣ ва диг. муассисаҳои илму фарҳанг ва маориф мебошанд. Чунин шахсиятҳои номдор ба монанди Фарзона, Розия Озод, Мавҷуда Ҳакимова, Норинисо — адибаҳо, Муҳаммад Осимӣ — (1920-1996) файласуф, академик, раиси Фарҳангистони улуми Тоҷикистон, Юсуф Носиров — (1932- 2007) биолог, академики Фарҳангистони улуми Тоҷикистон, Маъруфхоҷа Баҳодуров — (1920 – 1997) овозхон,Ҳофизи халқии ҶШС Тоҷикистон, Мунзифа Ғаффорова — (1924 – 2013) файласуф, доктори илм, ректори Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ, Зикриё Бобохоҷаев, табиб, клинитсист, доктори илм, профессор, Ҷӯрабек Набиев — (соли 1941), овозхон, Ҳунарпешаи халқии ҶШС Тоҷикистон ва дигарон зодагони шаҳри Хуҷанд, дар Тоҷикистон соҳиби шӯҳрат шудаанд.
Нет комментариев