Гов — ҳайвонест хонагӣ ва ҷуфтсум. Бино ба таснифоти зоологӣ ба синфи ширхӯрҳо мансуб аст. Гов ба ақидаи аксарияти олимон аз тур, ки чандин ҳазор сол пеш аз мелод дар Аврупою Осиё ва Африка паҳн гардида асри 17 нест шудааст, ба вуҷуд омадааст. Турҳоро тақрибан 8 ҳазор сол муқаддам, сараввал дар Ҳиндустон ва баъдтар дар Осиёи Пеш, кишварҳои бахри Миёназамин, Аврупои Миёна ром ва дастомуз кардан хусусиятҳои биологии Гов хеле тағйир ёфтанд. Гов вобаста ба хусусиятҳои биологӣ ва маҳсулнокиаш барои инсон аҳамияти бағоят калон дорад.
Шири гов ашёи пурбаҳои саноати хӯрокворист. Шири холис ва пасмондаи он барои парвариши ҷавонаҳои ҳайвоноти хоҷагии қишлоқ низ истифода мешавад. Гӯшти гов ва гӯсола серғизо буда, калорияаш зиёд аст; дар организм зуд ҳазм мешавад ва хусусияти парҳезӣ дорад. Аз пӯсти гов, чарм, аз маҳсулоти пасмондааш орди гӯшту устухон, доруҳои эндокрин, стеарин, ширеш, собун ва ғайра истеҳсол мекунанд. Барзагов ва буққаҳоро дар корҳои хоҷагии халқ истифода менамоянд. Гов ба ҳисоби миёна аз 15 то 35 сол умр мебинад. Майли алоқаи ҷинсии модаговҳо ба ҳисоби миёна 19 – 22 ва давраи ҳамлашон 285 шабонарӯз аст. Гӯсолаи навзод вобаста ба зот 18 – 45 (баъзан то 60) кг мешавад. Вазни гӯсолаи навзоди нарина назар ба модина одатан 1 – 3 кг зиёдтар аст. Ғуноҷин бори аввал дар 18 – 22 моҳагиаш бордор мешавад.
Бармаҳал бордор шудан боиси камширӣ ва суст инкишоф ёфтани ғуноҷин мегардад. Буққаҳоро барои насл гирифтан бори аввал дар 14 – 18 моҳагиашон ба пода сар медиҳанд. Дар як мавсим барои ҳар буққаи ҷавон 80 – 90 сар модагов ҷудо мекунанд. Аз нутфаи як буққа бо роҳи сунъӣ зиёда аз 1500 модаговро бордор кардан мумкин аст. Давраи серширии Гов моҳи дуюми баъди наслдиҳӣ буда, тақрибан 305 рӯз давом мекунад. Каму зиёдшавии шири гов ба бисёр омилҳо – зот, пайдоиш ва хусусиятҳои фардии ҳайвонот, сину сол ва ҳолати физиологии он, нигоҳубин, фасли сол ва ғайра вобаста мебошад. Дар хоҷагии беҳтарини мамлакат аз модагов то 6000 кг шир медӯшанд. Модаговҳои зоти гӯштдеҳ дар мавсим то 1000 кг шир медиҳанд. Баъди 2 – 3 моҳи таваллуд кардан шири гов тадриҷан кам мешавад. Маҳсулнокии гӯшти говро аз рӯи вазни зинда ва хос, гӯшти холис, сифати гӯшт ва хӯроки сарфшуда муайян мекунанд; 1 кг гушти гов аз 1500 то 3000 каллорий дорад.
Говҳоро асосан ба се гурӯҳ – зотҳои ширдех, ширу гӯштдех ва гӯштдеҳ ҷудо мекунанд. Гов бо алафи сабзи чарогоҳ, хасу беда, силос, бехмеваиҳо, консентрат, пасмондаи истеҳсолоти техникӣ (кунҷора, ҳар хел тифл, дурда), хӯроки иловагии протеин ва витаминдор қонеъ мекунад. Ҳангоми додани хӯрок ҷинс, синну сол, аҳамияти хоҷагӣ, маҳсулнокӣ ва ҳолати физиологии говро ба назар мегиранд. Талаботи гови маҳсулдеҳ ба моддаи ғизоӣ зиёд аст. Талаботи гов ба микроэлементҳо ба ҳисоби 1 кг моддаи хушки вояи хӯрок тақрибан чунин аст (ба ҳисоби мг): кобальт 0,5 -1, мисс 5 – 10, руҳ 40 – 60, манган 40 – 60, йод 0,3 — 0,5. Дар асоси талаботи чорво ба моддаҳои ғизоӣ меъёри солонаи сарфи моддаҳои ғизоиро тартиб медиҳанд.
Касалиҳои асосии гов инҳоянд: сӯхтанӣ, сили ҳайвонот, брутселлёз, қӯтур, туляремия, лептоспирозҳо, нағзак, листериоз, актиномикоз, фастиолёз, гиподерматоз ва ғайра. Дар Тоҷикистон гови зотҳои абердинии ангусӣ, сафеди қазоқӣ, сиёҳало, швиции зебумонанд ва қалмоқиро мепарваранд. Вобаста ба шароити табиии ҷумҳурӣ говҳои зоти ширдеҳ дар вилоятҳои Суғд, Хатлон, Хисор, говҳои зоти ширу гӯштдеҳ дар ноҳияҳои наздикӯҳӣ, зоти говҳои гӯштдеҳ дар ноҳияҳои кӯҳсор парвариш карда мешаванд.
Нет комментариев