«Дар кишвари маҳбубамон ҳар сол рӯзи 5 — уми октябр Рӯзи забони давлатӣ таҷлил мегардад. Ба ин муносибат мо кулли кормандони Медиапортали “Тироз” тамоми мардуми шарифи Тоҷикистон, кулли ҳамватанони бурунмарзӣ ва дӯстдорони забони ноби тоҷикиро ба фарорасии Рӯзи забони давлатӣ табрик гуфта, барои ҳар яки шумо саломативу хушбахтӣ орзу менамоем»
Рӯзи забони давлатӣ, рӯзе, ки ба феҳристи ҷашнҳои миллӣ ворид гардидааст. Шояд хонандагони арҷманд медонанд, ки Қонуни забони Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Иҷлосияи даҳуми Совети Олии РСС Тоҷикистон 22-юми июли соли 1989 қабул гардида, тайи 20 сол ҳамасола дар саросари кишварамон бо шукӯҳу шаҳомати хоса таҷлил карда мешуд. Аммо баъдан ин сана, яъне Рӯзи забон аз 22 июл ба 5 октябр кӯч дода шуд.
«Намунаи адабиёти тоҷик»
Аввалан, 22-юми июл ба давраи таътили тобистонаи ҳамаи зинаҳои муассисаҳои таълимии ҷумҳурӣ ва рухсатии аҳли маорифу фарҳанг, зиёиён ва кормандони муассисаву ташкилотҳо рост меомад, ки маҳз иштироки ин қишрҳои ҷомеаро дар ин ҷашни умумимиллӣ ғайриимкон мегардонд. Баъдан, муқаррарот ва меъёрҳои Қонуни забони давлатӣ барои таъмини мукаммали эҳтиёҷу талаботи ҷомеа ба сифати забони давлатӣ дар умури сиёсӣ, иқтисодию иҷтимоӣ, эҷоди қонуну санадҳои меъёрӣ, илму маориф, фарҳанг ва робитаҳои дохиливу байналмилалӣ қонеъкунанда набуд.
Забон ояд ба кас чун шири модар,
Аз ин рӯ асли ҷон аст асли ҷон аст.
Забони модари лафзи бузург, ширину мукаддасест, ки барои хар як инсони комил баробари пайдо шудани чон дар бадан пайдо мешавад. Хануз тифле, ки нав ба олами хасти чашм боз намудааст, ба аллаи модар, ки бо забони модари сурат мегирад, ниёз дорад ва тахти навои форами он худро озоду бофарогат хис мекунад, усн мегирад, интизори мекашад, то ба ин лафзи поку мукаддас лафзе бишнавад. Сазовори навои баландмазмуни модари азиз гардад. Зеро он азизаст, шево садо медихад ва аз лахни форамаш дилу дида, чону калб ором мегирад, зеро он лафзи модарист. Он дилчаспу гуворост, он махбубу карин ва меьрафзост. Ачаб гуворост лафзи модар. Ачаб ширину беолоиш ва карини дилхост. Забони баландхиммате, ки Саъдию Хофизи бузург, Синою Хайём, Бедилу Низомии зинатофарини хаёт, бо он харфмегуфтанд. Забоне, ки Айниву Лохути, Мирсаиду Турсунзода, Бозору Лоик номдораш гардонидаанд, ки имруз аз хастии бузургаш меболем. Забони точики яке аз забонхои кадимаи дунё ба хисоб рафта, таърихи бузург дорад. Имруз ин забони мукаддасро чун забони бузурги тамаддуни башари хамагон мешиносанд ва мехоханд онро биомузанд. Инро дидаву шунида мо сохибзабонон низ вазифадорем, ки забони бузурги модарамонро поку беолоиш нигох дошта дар тозагиву равонии он хамаруза сахмгузор бошем. Зеро фармудаанд:
Забони модари фархунда доред,
Шумо, ки ворисони рузгоред.
Барои хар каломи поки модар,
Даруни синахо хайкал гузоред.
Таърихи пайдоиши Забони точики
Забони тоҷикӣ — забоне, ки дар Эрон: форсӣ, ва дар Афғонистон дарӣ номида мешавад, забони давлатии кишварҳои Тоҷикистон, Эрон ва Афғонистон мебошад. Дар Ӯзбекистон, агарчӣ тоҷикӣ забони ақаллият маҳсуб мешавад, вале дар ин кишвар зиёда аз 15 миллион нафар ба тоҷикӣ гуфтугӯ мекунанд. Ин забон ба хонаводаи забонҳои ҳинду аврупоӣ дохил мешавад. Дар маҷмӯъ: порсигӯёни асил (форсӣ, тоҷикӣ, дарӣ) зиёда аз 122 млн мардум мебошанд. Фақат ба гӯиши тоҷикӣ 38,6 миллион (2018) нафар гап мезананд. Забони тоҷикӣ яке аз забонҳои бостонтарини ҷаҳон ба шумор меравад. Давраи нави инкишофи он дар асрҳои VII-VIII сар шудааст. Бо ин забон шоирону нависандагони бузург Рӯдакӣ, Фирдавcӣ, Хайём, Сино, Ҷомӣ, Мавлоно, Ҳофиз, Дониш, Айнӣ, Лоҳутӣ, Турсунзода, Пайрав Сулаймонӣ, Абдусалом Деҳотӣ, Убайд Раҷаб, Наимҷон Назирӣ ва дигарон асарҳои безавол эҷод кардаанд.
Забони тоҷикӣ диққати бисёр олимон ва нависандагони оламро ба худ ҷалб кардааст. Ба омӯзиши забони порсӣ-тоҷикӣ яке аз асосгузорони коммунизми илмӣ Фридрих Энгелс низ мароқ зоҳир карда буд. Забони тоҷикӣ рӯз то рӯз рушд мекунад ва садҳо вожаҳои нав ба таркиби луғавии забони он ворид мешаванд. Забони тоҷикӣ, ки аз хонаводаи забонҳои ҳинду аврупоӣ порсӣ — тоҷикӣ ва порсӣ — дарӣ дар асл форсӣ-порсӣ мебошад, ба забонҳои эронӣ дохил мешавад. Забони форсӣ ба забонҳои порсиву дарӣ хеле монанд аст ва аҳолии кишварҳои Эрон, Ӯзбакистон, Кирғизистон, Қазоқистон, Афғонистон ва Покистон, инчунин дар Сангқалъаи Ҷумҳурии Халқии Чин бо ин забон гуфтугӯ мекунанд. Солҳои баъди Истиқлоли ҶТ тоҷикони зиёде ба муҳоҷират ба Русия барои кор рафтанд ва баъзеҳояшон он ҷо муқимӣ гаштанд, алалхусус дар шаҳрҳои калони Русия. Ҳоло тоҷиконро дар тамоми гӯшаву канори Русия пайдо кардан мумкин аст. Аз рӯи ҳисоби омории Русия, ҳоло дар Русия зиёда аз 222 ҳазор мардуми тоҷик муқимӣ гаштаанд. Муҳоҷирони тоҷик бошанд дар Русия зиёда аз 1,5 млн. шахсро фарогир ҳастанд.
Медиапортал «Тироз» .
Нет комментариев