Дар охири моҳи декабри соли 2015-ум Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳоди Корхонаи воҳиди давлатии «Ширкати алюминии тоҷик» (ТАЛКО) дар мавриди коркарди гурӯҳи конҳои тилло дар қаламрави ноҳияи Айнии вилояти Суғдро маъқул шуморид.
Аз ширкати ТАЛКО дар ин робита иттилоъ доданд, ки ҳанӯз моҳи июни соли 2014-ум мутахассисони ширкат «Барномаи дастгирии давлатии солимгардонии вазъи иқтисодӣ»-ро таҳия намуда буданд, ки дар он аз ҷумла ба ҳукумат пешниҳод мешавад, ки гурӯҳи конҳои «Канчоч» ва «Чӯлбой» дар ноҳияи Айнӣ ба истифодаи ширкат дода шавад.
Ба гуфти манбаъ, ҳукумат қарореро ба тасвиб расонд, ки мутобиқи он ба сохторҳои дахлдори кишвар дастур дода шудааст, ки ба ТАЛКО барои истифодаи конҳои дархостшуда иҷозатнома дода шавад. Интизорӣ меравад, ки мӯҳлати истифодаи ин конҳо ба ширкат 25 сол муқаррар шавад.
Бар асоси қарори қабулшуда, ба ТАЛКО дастур дода шудааст, ки дар муддати 2 моҳ ҳуҷҷатҳоро дар ин маврид таҳия ва ба муовини аввали нахуствазири ҷумҳурӣ пешниҳод намояд.
Ҳамчунин, ТАЛКО барои дар ихтиёри худ доштани шаҳраки геологии Канчоч, воқеъ дар ноҳияи Айнӣ низ ҳуқуқ пайдо мекунад. «Бо тартиби муқарраршуда дар минтақаҳои Чӯянгарон ва Бахшикунҷи ноҳияи Айнӣ барои сохтмони майдони саноатӣ 10 га қитъаи замин ҷудо карда шавад», — омадааст дар қарор.
Қобили зикр аст, ки комиссияи давлатии Тоҷикистон оид ба захираҳои канданиҳои фоиданок охири соли 2014-ум кони мазкурро ба тавозуни давлатии кишвар дохил кард. Захираҳои тилло дар ин конҳо 32 тонна ва нуқра ҳудуди 14 тонна арзёбӣ мешаванд.
Ҳол он ки дар оғози соли 2015-ум хабаре нашр гардида буд, ки Ширкати чинии “ТВЕА” барои коркарди конҳои тиллои «Дуоба» ва «Кумарғи Боло» дар минтақаи шимоли ҷумҳурӣ танҳо баъди саҳеҳ шудани маълумот дар бораи ҳаҷми захираҳои ин конҳо иҷозатнома дастрас карда метавонад.
Сардори Саридораи геологияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҷумъазода Мурод Хол дар ин робита изҳор намуда буд, ки ширкати чинӣ дар ин конҳо корҳои иктишофи геологӣ мегузаронад, ки анҷоми онҳо то соли 2017 дар назар аст.
Бино ба гуфти ӯ, баъди саҳеҳ шудани маълумот дар бораи ҳаҷми захирахои ин конҳо Ҳукумати Тоҷикистон оид ба коркарди минбаъдаи онҳо тасмим мегирад ва аз эҳтимол дур нест, ки ширкати “ТВЕА” барои коркарди маъдан дар яке аз ин конҳо иҷозатнома дастрас намояд. Ба ивази Маркази барқу гармидиҳии «Душанбе-2» ТВЕА кони тиллоро барои коркард мегирад.
Ҳамзамон, даҳаи дуюми моҳи январи соли 2015-ум хабаре чоп шуда буд, ки тибқи маълумоти расмӣ беш аз нисфи конҳои тиллои Тоҷикистон дар дасти ширкатҳои Хитой аст. Хитой 60 дарсади саҳмияҳои конҳоро соҳибӣ кардааст. Роҳбари Сарраёсат оид ба корҳои ҷуғрофии Ҳукумати Тоҷикистон Мурод Ҷумъазода гуфта буд, ки “Захираи тилло алҳол аз 500 тонна зиёд аст. Аммо мумкин аст, ки миқдори захира аз ин бештар бошад. Ширкатҳои хитоӣ дар соҳибӣ кардани сарватҳои зеризаминӣ хеле соҳибтаҷриба ҳастанд. Аммо Ҳукумати Тоҷикистон агар ба ягон давлати ҳамсоя кони худро доданӣ бошад, пеш аз ҳама дар хусуси фоидаи худ андеша мекунад”.
“Истихроҷи тилло ба ҷорӣ кардани технологияҳои нав вобаста аст. Ва ин боиси беҳтар шудани сифати кор мегардад “- гуфт роҳбари идораи саноати металлургияи кӯҳӣ Бахтиёр Шарифов. Дар навбати худ ширкатҳои Хитой, ки алҳол фаъолият мебаранд аз эзоҳ додани масоили ҳамкорӣ саркашӣ карданд. Ҳукумати Тоҷикистон ҳам доир ба ин масъала ягон маълумот надод.
Аз рӯи маълумоти пешниҳоднамудаи Вазорати саноат ва технологияҳои нави Ҷумҳурии Тоҷикистон корхонаҳои соҳаи саноати маъдани кӯҳӣ ва металлҳои қиматбаҳо дар 9 моҳи соли соли 2015 ба маблағи 1494,2 млн сомонӣ маҳсулот истеҳсол намуданд, ки суръати афзоиш назар ба ҳамин давраи соли 2014-ум — 141,4 дарсадро ташкил медиҳад, ки ин нисбат ба соли гузашта 3819,6 ҳазор сомонӣ зиёд мебошад. Дар ин давра ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти саноатии корхонаҳои саноати маъданҳои кӯҳӣ 18 дарсади маҳсулоти умумии корхонаҳои саноатии ҷумҳуриро ташкил намуданд. Тилло дар корхонаҳои соҳа дар ин давра 143,6 дарсад зиёд нисбат ба соли 2014 истеҳсол карда шуд. Аслан рушди соҳа ба манбаи бузурги ашёи хом, қувваи арзони барқ ва талаботи рўзафзун ба металлҳои ранга дар тамоми ҷаҳон асос меёбад. Дар кишвар конҳои тиллою нуқра (Тарор, Ҷилав, Ёхсу, Сариоб, Банди Сариоб, Сари Ғор, Дулоби Сангоб, Навобод ва ғайра) ошкор гардидаанд. Соҳа дар маҷмўъ хусусияти содиротӣ дошта, ба таври назаррас ба зиёдшавии содирот таъсири мусбат мерасонад.
Қаъри замини ҷумҳурӣ дорои захираҳои хеле калони тилло ва нуқра буда, ин захираҳо бо гуногунии шароитҳои кӯҳию геологии ҷойгиршавии конҳо, гуногунии шаклҳои дарёфти тилло дар маъданҳо ва мушкилии ба даст овардани он хос мебошанд. Дар корхонаҳои кӯҳкорӣ то соли 2022 бо дарназардошти васеъ намудани иқтидорҳои истеҳсолӣ дар самти коркарди сангҳои қиматбаҳо ва ҷилодор, 17,5 баробар афзоиш ёфтани ҳаҷми истеҳсоли маҳсулот дар назар дошта шудааст. Афзоиши ҳаҷми истеҳсолот асосан аз ҳисоби барқарор кардани иқтидорҳои мавҷуда дар ҶДММ КМ «Зарафшон»,ҶДММ КМ «Апрелевка», ҶДММ «Ширкати куҳӣ-саноатии Тоҷикистону Хитой», ҶДММ КМ ТА «Анзоб», ҶСП «ГОК Адрасмон», ҶСНК «Комбинати маъдантозакунии Такоб» ва дигар корхонаҳои нав сурат хоҳад гирифт. Стратегияи рушди соҳа бо такя ба Барномаҳои соҳавӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истеҳсоли умумии тиллоро то соли 2022 аз ҳисоби ба кор даровардани иқтидорҳо ва корхонаҳои нави саноатӣ нисбат ба соли 2012 бо афзоиши зиёда аз 7 маротиба ва нуқраро зиёда аз 5 маротиба пешбинӣ намудааст. Заминаи хуби сармоягузорӣ барои зиёд намудани истихроҷи тиллои маъданӣ аз ҳисоби амалӣ намудани лоиҳаҳои бузургӣ конҳои Тарор, Чоре, Пакрут ва ғайра шароит фароҳам меорад.
Аксарияти конҳои маъдани сурб ва руҳ дар Шимоли ҷумҳурӣ асосан дар Қарамазор (кӯҳи Қурама) ҷойгир шудаанд. Дар ин ҷо конҳои Олтинтопкан, Чолота, Консой, Кони Мансур, Чуқурҷилга, Чамбарак ва ғайра мавҷуданд. Дар атрофи ноҳияи Исфара низ якчанд конҳои сурб ва руҳ (Рскикон, Қаротек) маълум карда шудаанд.
Нет комментариев