Меҳргиёҳ растании маъмул ва мӯътабар аст, ки ба забони руссӣ онро «Женщень» меноманд. Навъҳои гуногун дорад. Як навъи растании саҳроияш монанди мармиҷон аст, баландиаш то як газ мехезад, баргаш монанди барги анҷир, вале майдатар аз он, самараш дар вақти расидан сурх мегардад, ки ба андозаи самари тут аст. Гулаш сафед. Решааш ба сурати ду инсони ба ҳамдигар рӯбарӯистода бо лифҳои сурхранги мӯймонанд печида аст ба хилофи меҳргиёҳи дигар, ки лифҳои мазкур надорад. Модом ки сари ин суратро ҷудо накунанд, қувваташ то шаст сол боқӣ мемонад.
Ин намудаш ду синф аст: яке ба мода машҳур аст ва ранги он моил ба сиёҳӣ, чӯбмонанд, баргаш монанди барги коҳу, аз он нафистар ва майдатар, бӯяш нофорам, вазнин ва ба рӯйи замин паҳн, дар миёнаи баргҳояш ба андозаи себи хурд самари хушбӯй ҳам дорад. Даруни он монанди тухмҳои мурӯд тухмҳо ҷой гирифтаанд. Решааш ғафс, ду ё се адади ба якдигар пайваст, берунаш сиёҳ ва дарунаш сафед, он пӯсти ғафс дорад, гиёҳаш поядор. Синфи дувуми нарашро баргаш сафеди суфтаи ҳамвор, ба андозаи барги лаблабу калон, решааш ду баробари решаи модаи он, ки ба миқдори бодиринг мешавад. Рангаш заъфаронӣ, бӯяш хуши вазнин. Чӯпонон онро мехӯранд ва баъд онҳоро хоби дуру дароз мегирад. Шакли решааш ба решаи навъи модааш монанд, яьне ба сурати инсони мода аст ва аз решаи синфи модааш андак дарозтар, гиёҳаш бепоя.
Синфи севум дар сарзаминҳои соядор ва пастӣ мерӯяд. Баргаш сербари дароз, худаш майда аст, дарозиаш то як ваҷаб мехезад, бепоя. Ғафсии решааш баробари нарангушти одам, дарози сафед, гиёҳаш бегулу самар. Ин аз ҳама қавитарини меҳргиёҳҳост.
Низ муаллифи китоби «Ихтиёроти бадеӣ» гуфтааст, ки дар сарзамини гарми Шероз наздик ба Қальаи Шаҳрёр навъе меҳргиёҳ мерӯяд, ки дарозиаш аз як ваҷаб кӯтоҳтар, бо дасту по, рангаш сафед мешавад. Беҳтаринаш қавитар ва фарбеҳи он аст. Мизоҷи Меҳргиёҳ дар дараҷаи дувум хунук ва хушк аст, вале баъзеҳо сард дар аввали дараҷаи севум ва хушк дар охири он дараҷа донистаанд.
Хислатҳои шифобахши он: ошомидани он хоб меоварад. Чун инро дар шароб андохта, он шаробро бинӯшанд, сахт маст мекунад. Бӯйидани он низ хоби дуру дарозро ба судур меоварад. Ва агар дар мақъад дароранд низ, дуру дароз хоб мебарад. Ин хосият махсус ба сафедбарги бепояи он мебошад, ки зикр ёфт. Агар инро аз ҳад зиёд бинӯшанд ё бибӯянд, ба иллати сакта (мурда барин беҳаракат мондан) гирифтор менамояд. Гоҳ аз он шароб ҳам месозанд барои дафъ кардани бехобӣ ба ин усул: 2,4 килограмм пӯсти решаи онро дар 38 литр шароби ширин меандозанд. Инак, аз он шароб 71 грамм менӯшанд. Гоҳо пӯсти онро дар шароб то қувваташ ба он баромадан меҷӯшонанд ва барои хоби дароз овардан аз он шароб миқдори бисёре истеъмол мекунанд.
Решаи меҳргиёҳи қисми севумро бо заъфарон бихӯранд, дарди буғумҳо, ирқуннасо ва ниқрисро шифо мебахшад. Ва агар ин решаро ба гардан овезанд, иллати саръро ба ибро меоварад. Баргашро кӯфта гузошта банданд, дарди чашм ва обравии онро дафъ мекунад. Решаашро бо сиканҷабин биёшоманд, дилтапак (дилбозӣ)-ро шифо мебахшад.
Решаи меҳргиёҳро аз чанд ҷояш метарошанд, аз он ҷо чун ашк обе таровиш мекунад. Ба таги он зарферо гузошта он обро ҷамъ мекунанд. Агар 25 грамм аз ин об бо шаҳдоб бинӯшанд, моддаи рақиқи сафро ва балғамро ба воситаи қай дафъ мекунад. Инчунин ошомидани ин оби меҳргиёҳ балғам вз сафроро бо исҳол дафъ месозад. Чун он обро кӯдакон ва ғайра тановул намоянд, гоҳе бинобар қавӣ будани қуввати таъсираш ҳалок мекунад.
Решаи инро биёшоманд, бачадонро аз моддаҳои ғайрӣ пок менамояд. Чун меҳргиёҳи норасидаро бо равғани гули сурх соида, зани ҳомила ба шикам ва камари худ бимолад, бачаашро аз афтодан нигоҳ медорад. Оби аз решааш таровишёфтаи онро ба қадри 0,25 грамм занҳои ҳомила аз таг бардоранд, бачаро аз шиками онҳо меафтонад.
Чун решаи онро бо гӯгирди оташнадида даромехта, занҳо аз таг бардоранд, хунравии бачадонро қатъ мекунад. Агар инро бо коснӣ даромехта бихӯранд, сӯзиши пешоб, яъне сӯзокро шифо мебахшад. Агар инро бо асал ва равғани зайтун сиришта бихӯранд, газидани ҷонварони заҳрнок ва заҳри сагангури қотилро тарёқ мебошад (хусусан синфи севуми онро, ки ба синфи сафедбаргаш монанд аст, истеъмол намоянд, чунин аст).
Чун навъи қотили меҳргиёҳро касе бихӯрад, аввалан ӯро хафа (бурма) шудани гулӯгоҳи бачадон, сурхии чеҳра ва баромадагии он, барҳам хӯрдани ақл ва ҳолате мисли афюнхӯрда рӯй медиҳад, баъд марг меояд. Тадбири он равған, оби гарм ва асал хӯрда қай намудан ва давоҳои баданро поккунанда ошомидан аст. Низ талхшувоқро дар об чӯшонида, он обро бо асал нӯшида қай фармудан аст. Инчунин мурч, шибит, кокутӣ, мустако, сафедоб, шири навдӯшида, хояи сагобӣ ва ҳардал (горчица) хӯронидан даркор ва ҳангоми содир шудани исҳол ҷурғот нӯшонидан низ яке аз тадбирҳои дафъи заҳролудшавист.
Миқдори як бор хӯрдан дар як рӯз аз меҳргиёҳ аз 0,19 то 0,5 грамм аст, гуфтаанд. Бояд огоҳ кунем, ки меҳргиёҳро бидуни давоҳои ислоҳбахши он хӯрдан ҷоиз нест. Ислоҳи он бо нишоиста, равғани бодоми ширин ва равғани бунафша даромехтан аст; низ барги гули соида ва рубби решаи бепӯсти ширинбия, сабир (алоэ), ҳалила, талхшувоқ ва заъфарон аст. (Рубб — оби давоҳост, ки ҷӯшонида ғафс гардонида бошанд). Агар инро бе ислоҳкунандааш бихӯранд, мизоҷро вайрон мекунад, боиси варамидани рӯй, дарди ҷигар, вайронии ҳолати меъда ва дигар ҳодисоти ногувор мегардад.
Реша ва самари Меҳргиёҳро кӯфта бипошанд, решҳои хӯранда ва захмҳои раддиро шифо мебахшад. Агар инро кӯфта бимоланд, варамҳои сахт ва мулоимро таҳлил медиҳад ва ханозерро шифо мебахшад. Чун инро маҳин кӯфта, бо сирко сиришта ба ҷамра (карбункул), ки реши мӯҳлик аст, гузоранд, дафъ мегардонад, инчунин донача ва обилаҳои дамидаро низ шифо мебахшад.
Инро кӯфта, бо орди гандуми бирёнкарда даромехта гузошта банданд, дарди буғумҳоро дафъ мекунад. Агар инро бихӯранд, иллати филпоро шифо мебахшад. Ва агар инро бимоланд, нуқтаҳои сафеди пӯстро бе ҳеҷ гуна азият пок мекунад. 1,5 грамми онро бо шароб биёшоманд, чунон хоби сахт мегирад, ки ҳар як узви онро бурида аз танаш ҷудо кунанд, эҳсос намекунад ин амал дар корҳои ҷарроҳӣ истифода мешавад.
Чун 4,5 граммашро аз синфи севумаш батанҳоӣ ё бо нон ва ё бо орди гандуми бирёнкарда бихӯранд, ҳамон дам аз ақл берун месозад, хоби сахт мебарад ва то се-чор соат дар ҳамон ҳолат мемонад, ки ҳеҷ як чизеро дарк ва эҳсос карда наметавонад бинобар ҷамъ шудани ҳарорат дар ботин, карахт мондан ва барҳам хӯрдани ҳис. Баъд баъзе табибон он одамро дар оби хунук меандозанд, то ки аз ин ҳолат наҷот ёбад. Меҳргиёҳро сӯхта, дудашро бигиранд, беҷо шудани ақл ва девонагиро дафъ мекунад.
Нет комментариев