«Ай бузургворо!
Моем, ки дар ин рӯз ва дар ин замона бимонем, сарҳади фардову ояндаро убур карда натвонем!
Туӣ, ки рӯҳат, осорат, диловарию фидокориат аз сарҳади фардо мегузарад, онро убур мекунад. Туӣ, ки ба фардо ва барои ояндагон хоҳӣ расид.
Бо шарофати ту ояндагон ва фардоиён моро низ, ки дар замонаҳои гузашта мемонем, шинохтан бихоҳанд. Бо фаҳмидани ту моро фаҳмидан бихоҳанд. Бо дарк кардани ту моро дарк кардан бихоҳанд. Бо эътироф кардани ту моро эътироф кардан бихоҳанд.
Аз ин боис ту бузургӣ ва беҳамтоӣ, ай бузургворо!»
Ин нидо равона шудааст ба Ҷӯрабек Муродов.
Ҳамоне, ки дар Донишгоҳи санъат таҳсил нагирифтааст, балки дар Донишгоҳи омузгорӣ донишҷӯ буда дар оғози оғозҳо.
Вале ҳунаре, ки аз вай зуҳур ёфтаӯро ба олами санъат шиносонда, балки маъруф карда.
Бале дар чаман ғунчаи тозарӯ,
Зи аввал ҳувайдо кунад рангу бӯй.
Ҳам аз аввали субҳи гетиафрӯз,
Намоён бувад рӯшаниҳои рӯз….
Ҷӯрабекро аз курси донишҷӯӣ ба саҳна кашида бурданд, баъдан аз Хуҷанд бар Душанбе биоварданд, дар саҳнаи филармонияи Тоҷикистон ахтаре бишуд, ки ҷиллоҳои тоза ба тозааш ба назар мерасид торафт.
Вақте ки Ҷӯрабек Муродов шеъри вобастаи модарро оҳанг барбасту бисароид, муаллифи он устод Турсунзода шунида, оби дида карду бигуфт:
— Фақат вақти иншо кардани ин шеър чунин гириста будам. Балки зиёдтар дилам об шудаҳолиё.
Ва барои Ҷӯрабек биафзуд:
-Ту шеъри мароҳамчун нидои модар амиқтар кардӣ, бештар нишонрас сохтӣ.
Агар аз гиря кардан об мешуд дил дили ман буд,
Ба зери мавҷи дарё монда соҳил соҳили ман буд.
Ва Турсунзода таъкид карда:
— Ман фарзанди модарам бошаму акнун ту фарзанди ман шудӣ, Ҷӯрабек бо оҳанг бастанат ба шеъри вобастаи модар.
Варо минбаъд «Писари Турсунзода» ҳам мегуфтанд.
Турсунзодае, ки раиси сулҳи қораҳои Осиё ва Африко, дорандаи ҷоизаҳои азими шӯравӣ ва ҷоизаҳои азми ҷаҳонӣ буд доири адабиёт ва шоири бузурги қарни бистуми олам маҳсуб мешуд ва ӯ то дами вопасинаш Ҷурабекро писар мехонд.
— Ту писари маънавии ман! — мегуфт.
Бузургонро фақат бузургони дигар чунин эътироф бикунанд.
Яъне, Ҷӯрабек ҳанӯз аз даврони навҷавонию ҷавонӣ ба ҳама шӯҳрату шон ва унвонҳо расида буда дар ҷумҳур.
Овози ӯ, ҳунари ӯ, маҳорати ӯваро ҷӯраи ҳама, ошнои ҳамагон, азизу марҳами мардумкарда буд.
Албатта, такя ба ин вай метавонист фориғ бишавад билкул ва баҳазӯру пурфароғат зиндагӣ карда бигардад то дами охирини ҳаёташ. Зеро ин шону шукӯҳ вайро хӯрондаву пӯшонда ва ба ӯ таъмини зиндагӣ бахшида метавонист.
Аммо ин магар ба хислати вай мувофиқ меомад?
Баръакс!
Вай дар ҳини парвоз медид осмон фаррохтару азим бошаду имкони дар он баландтар парвоз кардан ва усулҳои гуногуни парвозро санҷидан вуҷуд дорад.
Дар натиҷаи ин дарку талошу фидокориву ҷонбозӣ ва сайқал додани истеъдод ба ягона ҳофизи Осиёи Миёна ва Қазоқистон бадал биёфт, ки аз таронаи ҳамаи халқхои шуравӣ бо забони худи онҳо месуруда, яъне бо русӣ, бо узбекӣ, бо қазоқӣ, бо туркманӣ, бо гурҷӣ, бо арманӣ, бо латвонӣ ва ҳамаи забонҳои дигари шӯравӣ.
Бо забони халқи дигар тарона хондан, ки худи онҳо дар ин созу сурудаи маъмулашон нуқсу иллат наёбанд ва қоил ҳам шаванд, ба ҳар ҳунарвар муяссар нагардад.
Аммо Ҷӯрабек муваффақ мешуд дар натиҷаи талошҳои пайваста ва ҷустуҷӯву истеъдоди хоса.
Ана барои чӣ варо ба унвони ҳунарпешаи (артисти) халқии сартосарии Иттифоқи Шӯравӣ пешбарӣ карданд вавобастаи ин консерти ҳисоботиаш баргузор гардид дар Маскав.
Ва ин на танҳо дӯстони варо шод гардонид ва ҳаводоронашро барафзуд, балки рақибони ҳунарашро басо барошуфт. Ва онҳо «ин ҷавонак аз ҳад баландравӣ дорад!» — гуфта натиҷагирӣ бикарданд ва ба хулосаю қарор расиданд: «поён кашида ва шинонда мондан лозим аст вайро!»
Дар ҳақаш сиёҳнома иншо карданд ва то худи роҳбарони аввали Иттифоқи Шӯравӣ равона намуданд. Яъне, «Ҷӯрабек Муродов дипломи соҳаи мусиқаву санъат надорад, чунин факултаву чунин донишгоҳро хатм накарда, яъне ҳунарпешаи касбӣ нест, чизҳои тараннумкардаи вай ҳам касбӣ набошанд, ҳарчанд гӯё, ки халқианд. Ва барои ҳамин ягон бор дар тӯли таърихи Иттифоқи советӣ ба кадом танбурию дутории халқӣ ва кадом мақомхони ҳаваскор, олитарин унвони санъаи шуравӣ, яъне артисти халқии шӯравиро надодаанд!» — таъкид мекарданд боз.
Бадхоҳон ба эътибор намегирифтанд, киистеъдод аксар на вобаста ба диплом рӯбизанадуҷилло бипошад, ки аз он ҳатто соҳибдипломҳо ҳайратзадаву шефтагашта монанд.
Вале рақибон дар борааш сиёҳнома навишта ба сарварони азими Иттиҳоди Шӯравӣ, ба умеде, ки боис мешавадунвони олиро, соҳиб нагардад, ҳаргиз, Ҷӯрабеки Мурод.
Ва раду бадалҳо ва баҳсҳо идома доштанд пиромуни ҳамин.
Баъди раду бадали думболадори ҳаводорону рақибон, ниҳоят,қарор бишуд, бори дигар ҳунарнамоӣ бикунад Ҷӯрабек дар Маскав барои ҳимояи чунин унвон, ки дар шуравӣ боре чунинаш рӯй надода.
Ва хоса, ки консерти ҳисоботии навбатӣ дар театри эстрадаи Маскав баргузор мегардид ва рақибон итмонон доштанд, эстрадӯстони шадид, ки аслан ба ин театр ворид мешаванд,кадом як сабку шеваи аз эстрада дури кадом халқи кучаки канора сарфаҳм намераванд ва муқаддам аз хатми консерт театро, албатта, тарк мегӯянд.
Аммо майли аз театр баромада рафтан ҳаргиз ба сари тамошобинони ҷамъомада роҳ намеёфт ва чунон кафкубиҳо мекарданд ва гаштаю баргашта Ҷӯрабек Муродовро ба саҳна мехостанд, ки мавҷи ин ҳавохоҳӣ то сақфи толор мепечид.
Дигар чизе намонда буд, ниҳоят, ғайри он, ки ба Ҷӯрабек Муродов бубахшанд унвони олии «Артисти (Ҳунарпешаи) халқии СССР».
Вай акнун ҳунарпешаи тамоми халқҳои шӯравӣ буд ва назди онҳо мерафт ҳамчун худие бароиҳунарнамоӣ ва санъатварӣ ва омӯзишҳои наве.
Хоса ба Ӯзбекистон бисёр сафарҳои ҳунарӣ мекард Ҷӯрабек Муродов ба хотире, ки ин ҷо тоҷикон зиёдтар. Сафари ҳунарӣ кардани вай тоҷикони ин ҷоро неруву қувват мебахшоид ва итмононашонро зиёд мекард.
Ҷӯрабек онҷо равад барои мактабҳои тоҷикии ин ҷо китобҳои тоҷикӣ ва китобҳои дарсии тоҷикӣ харида ҳадя мекард.
Инро ғайри ӯ кадом ҳофизи дигари тоҷик кардааст?
Ва мардуми узбек низ варо эътироф мекарданд ва санъаткорони касбии Ӯзбекистон варо «устозимиз» меномиданд, яъне «устоди мо» ва «устоди ҳунар».
Эътирофи нуфузу санъати Ҷӯрабек аз чизи дигар ҳам бармеомад, яъне дар пояи зуҳур кардани сиёсат ва дипломатияи хоса.
Мисолҳо зиёданду фақат яке аз онҳоро биоварем.
Он солҳо молу чорвои тамоми навоҳии кӯҳистони Зарафшони Тоҷикистон, яъне Панҷакент, Айнӣ ва Мастчоҳи кӯҳӣ дар ёнаву талу теппаву чӯлистони кӯҳистони Махмал ва вилояти Самарканд ва хоса Чиззахи Ӯзбекистон мечариданд вакунун онҳоро (садҳо ҳазор чорворо) аз ин ҷо канораву берун кардан мехостанд.
Ва ин масъаларо касе ҳалу фасл карда наметавонист ва ҳатто роҳбарониҷумҳури мо, яъне дар роҳи баррасии он оҷиз мемонданд.
Ҳалли инро наметавонистанд ва намеёфтанд хоса бо сарвари онвақти Ӯзбекистон Шароф Рашидов. Шароф Рашидов, ки вай аъзои политбюрои Кумитаи Марказии КПСС, яъне аз ҷумлаи роҳбарони воломақоми давлати абарқудрати СССР ба шумор мерафт.
Фақат Ҷӯрабек буд, ки ин корроба ӯҳда гирифта. Яъне ба Шароф Рашидов рӯ биоварда. Шароф Рашидов бигуфташ: вақти наҳорӣ як ҷо мешинему каме ғазалхонӣ бикун, то ғубори зиёдшудаи дилам, хастагиву куфтагии аз ҳад фузудаи ҷисмам барояд, баъд ба хулоса мерасем чӣ бикунем ё накунем?
Шароф Рашидов овозаи Ҷӯрабекро, мақомхонии ӯро ва шукӯҳу шуҳрати варо шунида буд, вале кунун дар ин нишасти пурнаво мафтунаш ва шефтааш гардида бештар ва ин то ҳаде расида, ки иҷозаи аз чарогохҳои Ӯзбекистон истифода бурдани молу чорвои Тоҷикистонро на фақат барои як соли дигар, балки барои даҳ соли минбаъдадароз бикунад.
Яъне садҳо ҳазор чорвои Тоҷикистон бе чарогоҳ намемонондан дар муддати даҳ сол.
Ҷӯрабек дар ҳақикат дипломат буд ва дипломат монда, яъне дар рафтор, дар муомила, дар муносибат, бо ҳалимии пурҳикмату пурифтихораш, бо табассуми пурбораш, ки ба атроф шукӯҳу хушҳолӣ ва сабукӣ меоварад, хоса бо дасте, ки гоҳе пеши бараш меьарад ва зебою ҷавонардона рӯи дилаш мемонад ва лабханди хосаи пурмаъно равона месозад сӯи ҳар фарде.
Ҳатто вақти дар саҳна буданаш низ ин сиёсаташ ҳис мешавад.
Бо гузашти солҳо ба ин сиёсатмандии хосаи пурназокаташ омезиш хӯрдабуда ҳикмату сабри бештар ва тарҷубаи афзудатар.
Нуфузи Ҷӯрабек аз хоки шӯравӣ ҳам берун рафта буд дар он замонаҳо.
Бо забонҳои зиёди олам низ суруда: ҳинду, покистонӣ, арабӣ, испонӣ, итолиёвӣ, инглисӣ ва ғайра.
Дар садсолаҳои собиқ ягон ҳофизмарду ҳофиззани мо мисли ӯ фарогири таронаҳои забонҳои зиёди олам набуду дар ояндаи наздик шояд нашавад…
Ҷӯрабек бо Радж Капур якҷоя вақте ки дар Деҳлӣ сурудаи ҳиндиро иҷро кард, ҳама кафкзанон аз ҷобархостанд.
Сарвари Ҳиндустон Индра Ганди ба вай ифтихороте зоҳир мекард, аз Худованд сипосгузор буд, кибо чунин бузурмарди ҳунар дастафшориҳо дорад. Илова ба ин Индра Ганди варо «писараш» хонда.
Писари Индра Гандӣ, яъне Раджиб Гандӣ, ки баъди сари модараш рӯи кор омадабуд ва сарвари Ҳиндустони азим интихоб гардида, ҳамчунин Ҷӯрабекро баҳузураш пазируфтдар Деҳлии нав.
Умуман дар тамоми таърихи мусиқии тоҷик мисли Ҷӯрабек ҳунарманде набуду нест, ки ин қадар дунёро гашта бошад, на барои саёҳат, балки барои ҳунаромӯзӣ, яқинтараш ҳунарбахшӣ, балки нишон додани санъати халқи мо.
Вақте ки дар Амрико дар сафариҳунарӣ буд, тамоми тоҷикони ин қитъаи азим ба консерташ расида омаданд ва мо дар ун солҳои шӯравӣ бори аввал тоҷик доштани ун қитъаро, (он замон Амрико бароямон то ҳаде паси пардаҳо монда), донистему хушҳолу мафтун гардидем, (ки шукр мотоҷикон танҳо нестем рӯи олам ва ҳар ҷо ҳамватане дорем ва унҳо ҳавоҳи мо монда дар ҳама ҷо).
Вақте, ки Ҷӯрабек Муродов ба хориҷа мерафт танҳо намерафт, албатта, балки аз ҳар маҳали Тоҷикистон касеро мебурд бо худ, то дар ин сафари ҳунарӣ низ ваҳдати миллӣ эҳсос бишавад. Масалан бо худ мегирифт: Дилдорова Майсара — аз Бадахшон, Холов Давлатманд — аз Кӯлоб, Алиматов Даврон — аз Хуҷанд ва ғайра.
Чунин карда буд ҳамчунин дами рафтанаш ба Таиланд ва Ҷопон ва дигар мамолики дунё, ки бозабони онҳо сурудаву тарона иҷро мекарда.
Бо ҳофизони онҳо низ якҷоя сурудаю таронамесароид.
Бо ҳофизоин бузурги дунё ҳамнишину ҳамдил буд ва бештари онҳо ба вай эътиқодманд шуда, ба амсоли Лугано Повороти — Итолиё, ба мисли Ху Лио — Инглис, Пулод Булбул Огли, Муслим Магамаев – Озарбойҷон, Иосиф Кабзон, Юрий Антонов, Александр Серов, Алла Пугачёва, Филип Коркоров, Владимир Винокур – Русия ва ҳамчунин бо маъруфтарин ҳофизони Осиёи Миёна, ба мисли Комилҷон Отаниёзов, Бобомурод Ҳамдамов, Фахриддин Умаров, Таваккал Қодиров, Олимахон Ҳайитова, Камолиддин Раҳимов, Гуломҷон Ёқубов, Юлдуз Усмонова, Шералӣ Ҷураев ва дигарон…
Он таронаву сурудае, ки Ҷӯрабек ҳамроҳи Шералӣ Ҷураев дар намоиши ҳунарии ба шарафи ташрифи Президенти Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев дар Тоҷикистон баргузор гардида, оламиёни моили моро мафтуну шефта сохта ва бори дигар бузургиҳо ва нотакрор будани Ҷӯрабек ҳувайдо гардида.
Ҷӯрабек худ мактаб аст, мактаби истеъдоду ҳанур, мактаби муомилаву назокату чорагарӣ ва ифтихороти хосаи тоҷикӣ. Сӯҳбаташ ва одобу ҳикмати сӯҳбаташ як мактаби дигарест мисли ҳунари нотакрораш, ки мактаби пурсабақест.
Бале вай як мактабест, ки басо мактабҳои дигар дода натвонанд.
Аз тамоми Осиёи Миёна шогирдон дора два ё онҳое, ки аз ин мактаби маънавии вай баҳрабардор шудаанд, хоса дар Тоҷикистон ва Ӯзбекистон ва минтақаи Чимкенти Қазоқистон ва вилояти Оши Қирғизистон ва дигар мавзеҳо. Зиёда аз 60 шогирди соҳибдилу соҳибҳунару соҳибунвон дорад дар мамолики Осиёи Миёна.
Писаронаш низ шогидони ваянд ва фарзандаш Ҷонибек, ки бо ҷодаи падари бузургвор рафта мисли падар аллакай шинохтшуда бошад дар атрофу акнофи дуру наздик эътибор дорад, дар давлати Украина барнома сохт бо забони украинӣ, 11 тарона иҷро кард дар ҳамин вақти нотинҷии Украина.
Вале магар ҳамаи Ҷӯрабекро эътироф кардаем ва магар ба қадраш расидаем ҳама вақт?
Охир баъзан ину он дар ҳақаш чунон тӯҳматҳо бастаем, ки замину осмон лол мондааст.
Масалан, борҳо овоза андохтем, ки чун вай ҳунари ҷаҳонгир дорад, пас бояд беҳад ғановатманд ҳам бошад ва хонааш пур аз тиллову ҷавоҳире. Тиллову ҷавоҳир доштан хоса дар замони шуравӣ бузургтарин гуноҳу ҷурм ба ҳисоб мерафта, ки барои ин на танҳо аз вазифаю мартаба меронданд, балки ба ҳабс мекашиданд (яъне барои ҷамъ овардани боигарӣ, ки шуравиён ҳамчу«мардуми бе сармоя» машҳур буда ва аз ин ифтихорҳам дошта.
Ҷӯрабек ҳайрон мешуд, ки ин овозаро чӣ тур андохтаанд ва ҳатто замурае аз онҳое, ки эътиқодмандаш буда, тиллову чавоҳири ниҳон доштани варо ба ҳамдигар нақл мекарда, ки боиси бештар паҳн шудани овоза мегардида, («дӯстони нодоне ё ғаразманде») ва онҳо ҳатто сухани инкор намегӯфта, ки мумкин ба Ҷӯрабек тӯҳмат шуда.
Ва чунин овозаҳо буду овоза.
Ана, дар ниҳоят, аз идораҳои тафтишиву қудратӣ омада буданд то аз хонаи вай – дар квартира мезист мисли дигар мардуми шуравӣ, яъне дар қабати аз ҳама болоибинои чорошёна ва ҳавлие ҳам надошт ва боғчасаро ҳамнадошт он замон ин ҳунарпешаи машҳури иттифоқи шӯравӣ… (Дар квартираҳои муқарраи шӯравӣ умрашро идома медод)..
Аз ин квартираи ошёнаи боло ба ҷуз нотаи (анвори) сурудаҳо ва лентаи овози ҳунарпешагони оламу лентаи овозҳои худашва китобҳои вобастаи мусиқиву шашмақом боз асбобҳои мусиқӣ, ки бештарашон тӯҳфакарда аз кишварҳои дигар буда, масалан сетори ҳинду, ки Радж Капур ҳадяаш карда, дигар асбобҳои мусиқавӣ, ки дигар бузургмардони олам ҳадяаш карда, дигар чизе наёфтанд кобандагон аз идораҳои қудрати он вақтаи Шӯравӣ.
Балки огаҳон мӯътақиданд, бале огаҳон мӯътақиданд, кикони тиллои азим ҳам ёфта буданд он рӯзҳо, ки пеш ин ҳадашро надида ва наёфта.
Бале чунин шуда.
Ин бозёфт ва ин кони тилло худи Ҷӯрабек буд ва ҳақиқатҳои асли ӯ ва ҳунару санъату хоксориву фурутаниву одамгариву истеъдоди вай буд, ки бори дигар бо ҷиллоҳои дигар ба назар расида дар чунин вазъ.
Бале боигарие, ки Ҷӯрабек дошт худи Ҷӯрабек буд ва ҳунару истеъдоду фидокории вай буд дар роҳи санъат…
Бале дар ҳақи Ҷӯрабек тӯҳматҳои зиёд бофта буданд боз ва ҳатто сӯиқасдҳое ҳам анҷом доданӣ мешуданд ба ҷонаш. Ҳатто қасди кушти вай карда буданд борҳо.
Ва боре барои паррондани ӯ даромаданд ва ба пешонааш таппонча гузоштанд.
Чун ба тасодуф маҷбур шуданд рӯ ба фирор биоваранд маълум шуда таппончаи онҳо сохта буда, ки андарунаш тире надошта, вале хостаанд бо чунин тарсонидан дили Ҷӯрабекро кафонанд ва овоза бикунанд, ки «худаш мурдаасту касе ба ӯ кордор набуда ва озор надода ва захме ба танаш назада».
Барои он, ки ҷони Ҷӯрабекро амон бидиҳанд дар солҳои пурошӯби бесару сомонӣ ва ҷангҳои шаҳрвандӣазизоне варо се бор аз пойтахт гурезонданд, то ин тараф ё тарафи дигар вайро аз байн набарад.
Замони ҷангро истифода бурда баъзе ҳофизони ин тараф ё тарафи дигар низ «айн момнет» гуфта, варо аз байн бардоштан мехоста, ки шӯҳраташ онҳоро пахш накунад, ё варо канору дур кардан мехоста, ки медонистанд Ҷӯрабек офтобе бошаду дурахшаш ва партаваш онҳоро хира мекунад ва дур буданаш боис мешавадхуди онҳо ба назар бирасанд.
Ҳанӯз ин бозиҳои пурпечро баъзе аз онҳо идома медиҳанд.
Душмандорӣ ва рақибдорӣ…
Русҳо ақидае доранд: бигӯ чи қадар душманат зиёд ман бигӯям ту он қадар зуру пурқудрате… Онҳое, ки душман надоранд заифанду кирои душмандорӣ накунанд.
Душмандорӣ ва рақибдорӣ…
Вале Ҷӯрабек дар ҳама ҳолат одам мондан мехост ва дар пояи адлу инсоф зиндагиро идома додан мехост ва ба ҳикмату ҳиммати собиқбудан мехост. Ҳатто вақте ки ба сараш тир меборид чунин будаву чунин мондае…
Вобастаи ин ва вобастаи бузургиҳои вай бузургтарин шоири қарни бистуми тоҷик Лоиқ Шералӣ оварда:
Қурбони он дилам, ки қурбони одам аст,
Ҷонам фидои одаме, киҷони одам аст!
«Ашъори Рӯдакӣ бувад ашъори Ҷӯрабек» -таъкид карда буд Шерализодаи дигаре, яъне Мастон Шералӣ. Яъне вай шумораи афзуни сурудаю оҳангбастаҳои Ҷӯрабекро дар назар дошта, ки мисли ашъори Рӯдакӣ фаровон ва зиёд бошанд.
Вобастаи ин дар ҳақи Ҷӯрабек бигӯем:
Ҷуз ин нагӯем, ки Рудакӣ гуфтааст,
Ҳазор сол бизӣ, сад ҳазор сол бизӣ!
Сиёсати Пешвои миллат дӯсти ҷавонашро ҳамеша дастгирӣ менамояд. Натиҷагирӣ чунин аст, ки Ҷӯрабек фақат ба имруз не, балки ба фардо ва фардоиён низ марбут бошад ба амсоли Борбад ва Ҳоҷӣ Абдулазиз ва Акашариф Ҷӯраев бузургони дигари созу наво, таронаву сурудаҳое.
Вобастаи ин бармегардем бори дигарба навиштаи Шераки Ориён дар ҳаққи Ҷӯрабек Муродов:
«Ай бузургворо!
Моем, ки дар ин рӯз ва дар ин замона бимонем, сарҳади фардову ояндаро убур карда натвонем!
Туӣ, ки ҳарчанд ҷисмат — пайкарат дар ин замона ва ин даврон мемонад, вале рӯҳат, осорат, диловарию фидокориат аз сарҳади фардо мегузарад, онро убур мекунад. Туӣ, ки ба фардо ва барои ояндагон хоҳӣ расид.
Бо шарофати ту ояндагон ва фардоиён моро низ, ки дар замонаҳои гузашта мемонем, шинохтан бихоҳанд. Бо фаҳмидани ту моро фаҳмидан бихоҳанд. Бо дарк кардани ту моро дарк кардан бихоҳанд. Бо эътироф кардани ту моро эътироф кардан бихоҳанд.
Аз ин боис ту бузургӣ ва беҳамтоӣ, ай бузургворо!..»
Роздони Панҷрӯд
Нет комментариев