Даҳана аз калимаҳои тоҷикии Даҳана ва форсии قبادیان гирифта шуда, ин ҷо ба маънои «даҳанаи кӯҳ» омадааст. Даҳана — деҳа, маркази маъмурии Ҷамоати Лаҳана, ноҳияи Кӯлоб, Вилояти Хатлон, Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.
Ҷойгоҳ
Деҳаи Даҳана бо сарзамине, дар соҳили сойи Даҳана, 221 км ҷанубу шарқтар аз шаҳри Душанбе, дар доманаи қаторкӯҳҳои Ҳазрати Шоҳ ҷой дорад ва маркази маъмурии Ҷамоати деҳоти Даҳанаи шаҳри Кӯлоб, дар вилояти Хатлон, Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Дар шимол бо деҳаҳои Мирапоқ, Хӯҷаи Нур, дар ғарб бо деҳаҳои Дамариқ, Сарёзии боло , дар ҷануб бо деҳаи Ҷерқала, дар шарқ бо деҳаҳои Камар ва Пистамазор ҳамсоя мебошад. Аз Даҳана то шаҳри Кӯлоб 18 км, то шаҳри Бохтар 172 км ва то шаҳри Душанбе 221 км роҳ мавҷуд аст.
Номи мавзеъ
Даҳана — аз калимаи форсии دهنه ва тоҷикӣ даҳана гирифта шуда, маънояш «даҳанаи кӯҳ» мебошад. Вобаста ба мавқеъи ҷуғрофиаш, ки дар доманаи қаторкӯҳҳои Ҳазрати Шоҳ ҷой гирифтааст, ба ин деҳа чунин номгузорӣ кардаанд.
Табиат
Табиати Даҳана дилрабост. Кӯҳҳои сабзу хуррам, ки қад – қади сойи Даҳана воқеъ гаштаанд, бо гулу гиёҳҳои шифобахш ва шамоли форамаш накҳати тоза дорад. Дар кӯҳсори Даҳана; гулҳои наврӯзӣ, лолаи даштӣ, сияҳгӯш, гиёҳҳои шифобахш; чукрӣ, торон, чоқла, субинак, ҷамбилак, шунук, рошак, дарахтони; писта,дӯлона, туғ мерӯянд. Дар баландкӯҳҳо; рӯбоҳ, гурбаи ваҳшӣ, ҷайра, мор ва кабк мавҷуд аст, ки аз сабаби шикори зиёд шумораашон кам шудаанд. Дар ҳамвориҳо бештар пахта, ғалла, помидор, ҷуворимакка, ангур, хурмо, тут ин чунин тамоми зироатҳо ва меваҳое, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мерӯянд ин ҷо кишт ва парвариш карда мешаванд. Заминҳо аз сойи Даҳана ва дарёи Яхсу обёрӣ мешаванд. Даҳана бо таъмини маҳсулотҳои хӯроквории соҳаи кишоварзӣ дар минтақаи Кӯлоб, яке аз фаолон ба ҳисоб меравад.
Таърих
Деҳаи Даҳана ба минтақаи Кӯлоби бостонӣ дохил мешавад. Доир ба ҷуғрофия, таърих, маданияти халқҳои бумӣ, урфу одати онҳо ва мавзеъҳои таърихии ин сарзамин дар асарҳои бостоншиносон ва таърихнигорон Маева Н. А., Матвеева, Покатило Н.Н., Семёнов А.А., Баринский А.А., Варично М.А., Юсуфша Ёқубов ва О. Нуриддинов омадааст. Сокинони деҳаи Даҳана аз кӯҳистони деҳа ашёҳои сафолинро пайдо карда будаанд, аммо барои омӯзиш ба бостоншиносон пешниҳод накардаанд. Ин ҷо ҳанӯз ҳам тадқиқотҳои аниқи бостоншиносӣ гузаронида нашудааст, бинобар ҳамин таърихи гузаштаи деҳаи Даҳана номаълум мондааст. Дар асри XIX, деҳаи Даҳана дашти қамишзор ва санглох буд. Бо қарори Ҳукумати Шӯравӣ одамонро аз маҳаллаҳои Дашти Ҷум, Балҷувон ва Ховалинг ба Даҳана мекӯчонанд, колхози ба номи Сафар Амиршоев ташкил шуда, оҳиста — оҳиста деҳаи Даҳана обод шуд. Дар бораи таъғиротҳо дар сохти маъмурӣ — территориявии Тоҷикистон Бо мақсади боз ҳам такмил додани роҳбарӣ ба хоҷагии халқӣ, беҳтар намудани хизматрасонӣ ба аҳолии шаҳр ва қишлоқ, мувофиқи қарори Пленуми ноябрии соли1962 КМ КПСС Президиуми Совети Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор мекунад: Аз ҳайати райони Восеъ, Совети қишлоқи Даҳана ба тобеи Совети депутатҳои меҳнаткашони шаҳри Кӯлоб дохил карда шавад. Дар бораи даровардани баъзе тағирот ба тақсимоти маъмурӣ – территориявии Ҷумҳурии Тоҷикистон. Указ аз 06.01.1965. Дар ҳайати Ҷумҳурии Тоҷикистон райони Кӯлоб ташкил карда шуда, ба ҳайати он Совети қишлоқи Даҳана дохил карда шавад ва Совети қишлоқи Даҳана аз тобеияти райони Восеъ бароварда шавад. Дар бораи барҳам додани баъзе Советҳои қишлоқии вилояти Кӯлоб, Ҷумҳурии Тоҷикистон. Укази аз 28.07.1954 (Протоколи № 44, §45) Совети қишлоқи Зиракӣ барҳам дода шавад ва территорияи он ба Совети қишлоқи Даҳана дохил карда шавад.
Мардум
Мардуми деҳаи Даҳана ба яке аз гӯишҳои забони тоҷикӣ, шеваи ҷанубӣ сухан мегӯянд. Дар соли 2018 деҳаи Даҳана тан ҷамъият дошт ва зичии аҳолиаш _ кас дар 1 км² буд. Ин ҷо асосан тоҷикон зиндагӣ мекунанд, ки шуғли асосиашон кишоварзӣ, чорводорӣ ва савдогарӣ мебошад. Деҳаи Даҳана зодгоҳи ҳунарпешаи халқии Ҷумҳурии Тоҷикистон Рустам Дулоев буда, ходими намоёни ҷамъиятӣ, ҳуқуқшинос Ҷиёнхон Ризоев низ то охири умр ин ҷо зиндагӣ карда буданд.
Нет комментариев