Солҳои 30-40уми асри гузашта, ҳудуди паҳншавии паланги туронӣ туғайзорҳои водиҳои дарёҳои Панҷ, Вахш, Кофарниҳон, Қизилсу ва Ёхсуро дар бар мегирифт. Саршумори паланг дар солҳои 50-уми асригузашта тамоман маҳдуд ва ба нестӣ расид. Ҷасади охирини аз тарафи шикорчиён паррондашудаи паланг дар мамнуъгоҳи «Бешаи палангон» тобистони соли 1953 ба қайд гирифта шудааст.Муҳити хоси зисти паланги Туронӣ ҷангалзор ва туғайзорҳои наздисоҳилие буданд, ки ба онҳо таъсири инсон нарасида буд.
Дар солҳои 40уми асри гузашта дар натиҷаи босуръат аз худ гардидани мавзеъҳои хоси зист, ҳамчунин маҳдуд гардидани саршумори тӯъма гавазни бухороӣ, хуки ёбоӣ, ғизол паланги туронӣ дар қисмати ҷанубӣғарбии Тоҷикистон пурра маҳв гардид.
Саршумори ин ҳайвон дар ибтидои солҳои 30-юми асри гузашта, дар поёноби дарёи Вахш 1520 фард ва дар охири солҳои 40уми асри гузашта, дар тамоми туғайзорҳои Тоҷикистон ҳамагӣ 1015 фарди паланги туронӣ боқӣ монда буд. Соли 1948 дар масофаи 100 км туғайзори соҳилҳои чап ва рости дарёи Вахш танҳо 3 изи гуногунҳаҷми паланг ба қайд гирифта шуда буд. Дар туғайзори дарёи Қизилсу дар ин солҳо 35 паланг во мехӯрд. Дар Тоҷикистон паланги туронӣ ба рўйхати ҳайвоноти маҳвгардида дохил карда шудааст.
Дар 3-солагӣ болиғ мешавад. Давраи ҳомиладорӣ 105112 рӯз, яъне 3,5 моҳ идома ёфта, баъди ҳар 23 сол 24 насл медиҳад. Паланги туронӣ дар ягон боғи ҳайвоноти дунё боқӣ намондааст.
Аз худ гардидани туғайзорҳо, маҳдуд гардидани саршумори тӯъма, таъқиб ва шикор аз ҷониби инсон омилҳое буданд, ки боиси маҳвшавии паланги туронӣ гардиданд.
Шодмон Ашӯров
Нет комментариев