Садбарги сафед — Инро дар як қатор мавзеъҳо тоҷикон ба таври оддӣ «гули сафед» низ меноманд. Гулаш монанди гулисурх садбарг аст, бӯяш бисёр латиф ва хуш, баргҳояш чун баргҳои гулисурх сафнок, буттааш ҳам ба қадри гулисурх мебошад. Мизоҷи ин дар дараҷаи дувум гарм ва дар якум хушк аст, вале Шайхурраис дар дараҷаи дувум хушк гуфтааст.
Хислатҳои шифобахши он: бӯйидани гули он майна, дил ва ҳамаи даҳ ҳисҳоро қувват мебахшад; мағзи сарро гарм мегардонад, ҳамаи сардиҳои асабҳоро дафъ мекунад, назла ва зукомҳоро барҳам медиҳад, атса меоварад, гиреҳҳои майна ва бастагиҳои сурохи биниро мекушояд, инчунин бод ва рутубатҳои даруни биниро бо атса таҳлил медиҳад.
Гули садбарги сафеди даштиро таротар бар пешонӣ бимоланд, дарди сарро таскин медиҳад, зукомро дафъ мекунад. Ва оби гули онро бо равғани зайтун даромехта бичаконанд, кирми даруни гӯшро мекушад ва бодҳои даруни онро, ки боиси шунидани ҷаранги даруни он мегардад, таҳлил медиҳад, инчунин ҷаранг ва овозҳои гуногуни даруни онро дафъ мекунад. Агар инро ба дандон бимоланд, дарди дандонро хомӯш месозад.
14 грамми онро бихӯранд, узвҳои даруни синаро аз моддаҳои бегона пок менамояд; варамҳои милки дандон, варами ҳалқ ва варами ғадудҳои бодомшаклро таҳлил медиҳад ва дилтапак (дилбозӣ)-ро, ки аз сардӣ бошад, шифо мебахшад, меъда ва ҷигарро қувват медиҳад, барои иллатҳои ҷигар мувофиқ мебошад; ҳиккак (ҳиқичоқ), қай, беҳузур (беҷо) шудани, дил, зардпарвин ва қулинч (колит)-ро даво мешавад, бодҳоро пароканда месозад.
Аз 3,5 то 14 грамм барги онро кӯфта бихӯранд, дарунро башиддат меравонад. Муҳаммад бинни Закариё навиштааст, ки дар Хуросон дидам, ки аз 3,5 то 10,5 грамм гули садбарги сафедро мехӯронанд, исҳоли қавӣ меоварад ва пешобро башиддат меронад. Гулқанди асалии он низ комилан исҳоловар аст, дилро қувват мебахшад ва фараҳ меоварад.
Миқдори як бор хӯрдан аз он дар як рӯз то 25 грамм аст. Агар инро кӯфта гузошта банданд, донаи бавосирро меафтонад ва иллати филпоро, ки поҳои одамӣ монанди поҳои фил ғафс мегарданд, аз шаст ва аз авҷ мегардонад.
Гули инро бо ҳино якҷо кӯфта гузошта банданд, мӯйро мустаҳкам меқунад. Кӯфтаи онро дар ҳаммом ба ҷойи матлуб гузошта банданд, бадбӯйии араки баданро дафъ мекунад ва инчунин арақро хушбӯй мегардонад. Агар инро ба рухсора бимоланд, доғҳои кунҷидакро аз он бармедорад.
Аз 2,25 то 4,5 грамм гули онро аз аввали моҳи ҳамал оғоз карда то як сол биёшоманд, сафед шудани мӯйро манъ мекунад. Ҳаким Антокӣ барои ин амр ҳар ошомидани 9 грамм мураббои шакарии онро дар «Китоби таҷриба»-и худ баён намуда, дар он китоб мураббо, яъне гулқанди онро монанди гулқанди гули сурх месозанд, гуфтааст.
Мизоҷи гулқанди садбарги сафед гармтар аз мизоҷи гулканди гули сурх аст. Хӯрдани мураббо, яъне гулқанди садбарги сафед фараҳ меоварад ва дилтапак (дилбозӣ)-ро, ки аз сардӣ бошад, шифо мебахшад, дили сардмизоҷро қавӣ мегардонад; низ исҳол меоварад.
Аз гули садбарги сафед равған ҳам тартиб медиҳанд ба ин тариқ. Дар шиша то нима равғани кунҷиди тозаро рехта, он равғанро аз гулбаргҳои ин пур намуда, ба офтоб мегузоранд. Дар 6-7 рӯз ранг, бӯй ва қуввати гул ба равған мегузарад. Баъд он гулҳоро фишурда дур мекунанду аз нав гулбаргҳоро меандозанд. Ҳамин тавр то чил рӯз гулҳоро иваз мекунанд. Баъд гулҳои охиринро ҳам фишурда мепартоянд. Ҳамин равған равғани садбарги сафед хисоб меёбад. 4,5 грамми ин равғанро биёшоманд, майнаро қавӣ мегардонад, зот-ул-ҷанби балғамӣ ва савдовиро шифо мебахшад.
Нет комментариев