Дар Тоҷикистон аз ин оила як намуд — хурмои қафқозӣ (чилванг) ҳамчун растании худрӯй маъмул аст. Ин намуд растанӣ нисбатан васеъ паҳн шуда, дар бисёр мамлакатҳои ҷаҳон вомехӯрад. Ҳудуди паҳншавии ин намуд аз мамлакатҳои Япония, Чин, аз шимоли Ҳиндустон cap шуда, то ғарби Баҳри Миёназамин ва Испания тӯл мекашад.
Дар ҳудуди Тоҷикистон, асосан, дар ҷануби қаторкӯҳҳои Ҳисору Дарвоз дар баландиҳои 1100-1400 метр аз сатҳи баҳр вомехӯрад. Дарахти хурмои қафқозӣ одатан дар ҳамҷоягӣ бо дарахтони туг, шунг, фарк, чормағз, чинор вохӯрда, то 16 метр қад мекашад. Дарахти хурмои қафқозӣ бештар дар заминҳои санглох, соҳилҳои дарёҳо ва ҷойҳои сернам нашъунамо карда, то ҳарорати — 25°С хунукӣ тоб меоварад. Меваи хурмои қафқозӣ мудавваршакли (қутраш то 2 см) норинҷӣ, зардчатоб буда, меваи хушки он то 40 фоиз қанд дорад. Хурмои қафқозӣ аз тухмаш меафзояд.
Ниҳоли хасакиашро чун растании пайвандшаванда зиёд карда, ба он хурмои шарқӣ ва дигар навъҳои пурарзишро пайванд мекунанд. Растаниҳои дар қатори хурмои қафоилаи обнусқозӣ, дар Тоҷикистон, инчунин хурмои шарҷӣ ва вирҷинӣ ҳамчун дарахти мазрӯйи мевадиҳанда парвариш карда мешаванд. Меваи хурмои шарқӣ андозаи калон дошта (қутраш то 10 см аст), дар вақти хомиаш маззаи талх (талхмазза) дорад ва ҳангоми пурра пухтанаш ё бо таъсири сармо ин хусусияташро гум карда, хушлаззат мешавад.
Нет комментариев