Дар асари илмии устод А.Исҳоқов иқтибос оварда шудааст, ки олими суғдшиноси рус Владимир Аронович Лившитс Саразмро ҳамчун калимаи қадимии суғдӣ шарҳ дода, маънои онро “сари замин”, яъне оғози саршавии замини паҳно гуфтааст. Саразм низ дар сарҳади кӯҳистону паҳно ҷойгир шудааст.
Инак таваҷҷӯҳ намоед ба мусоҳибаи мо бо олими рус В.А.Лившитс:
—Ҳафриёти охирин дар Саразми бостон кай гузаронида шуд?
-Ҳоло ҳафриёти нав оғоз ёфта истодаанд. Соли сеюм аст, ки бостоншиносони Фаронса бо шартномаи байни Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Маркази миллии тадқиқотии илмии Фаронса дар Саразми бостон кор карда истодаанд.
-Таърихшиносоне, ки оид ба ин мавзеи таърихӣ ҳафриёт гузаронидаанд, киҳоянд?
-Аз соли 1984 то имрӯз бо навбат экспедитсияҳои гуногунсоҳа тадқиқот мебаранд, аз соли 1984 то соли 1997 ва аз соли 2010 то имрӯз экспедитсияи Тоҷикистону Фаронса дар ҳайати А.Исҳоқов, М.Исҳоқова, Л.Т.Пянкова, У.Эшонқулов, А.Р.Раззоқов, С.Бобомуллоев, Г.Р.Каримова, Р.Раҷабов, Ш.Ф.Қурбонов (Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон) ва А.П.Франкфорт, Р.Безенвал, Б.Лионне, Ж.Вилкокс, М.Казанова, Сесброн Фобиан, Жон Десс (Маркази миллии тадқиқоти илмии Фаронса) корҳои асосиро оид ба муайянсозии ҳудудҳои бошишгоҳ, қабатҳои маъданӣ, санъати меъморӣ, намудҳои истеҳсолот, таомулҳои дафнкунӣ, банизомдарории зарфҳои сафолӣ, обёрӣ ва ғайра анҷом додаанд.
Дар соли 1985 олимони Осорхонаи қиёфашиносӣ ва мардумшиносии Донишгоҳи Гарварди Амрико – К.К.Ламберг – Карловский ва Ф.Кол, дар Саразм корҳои тадқиқотӣ гузарониданд. Ҳамин тавр, тадқиқоти муштараки бостоншиносони Русия, Фаронса, Амрико, Италия бо бостоншиносони Тоҷикистон дар тадқиқи мероси қадимтарини халқи тоҷик саҳми худро мегузоранд.
-Нақшаҳои оянда дар ҳафриёти Саразми бостон чӣ гунаанд?
Дар сурат намуди аслии Саразми қадима
-Ҳамкории бештар бо фаронсавиҳо дар назар аст. Омӯзиши бозёфти Саразм дар зарфи 30 сол. Ҷамъбасти хулосаҳои илмӣ ва баровардани монографияҳою мақолаҳои илмиву оммавӣ дар хориҷу дохили ҷумҳурӣ дар назар аст.
-Оё олимони ҷавон низ ба омӯзиши Саразми бостон машғуланд?
-Имрӯз мушкилии нарасидани кадрҳои илмӣ дар ҳамаи соҳаҳо мушкилии рақами як мебошад. Имрӯз мо аз бостоншиносони касбӣ танқисӣ мекашем. Бостоншиносони ҷавон умуман намерасанд. Аз замони пош хӯрдани СССР шумораи бостоншиносон коста гардид.
Бостоншиносони солҳои 50-уми асри гузашта ҳама ба нафақа рафтаанд. Имрӯз синни миёнаи бостоншиносони ҷавон ба 40 – 50 мерасад. Ҳозир як нафари ҷавон ба омӯзиши Саразми бостон ва Панҷакенти қадим машғул аст.
— Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон кай шаҳраки Саразмро ёдгории таърихӣ эълон кард?
-Мувофиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми сентябри соли 2001, ёдгории қадимии дорои таърихи 5500-солаи Саразми бостон дар шаҳри Панҷакент ҳамчун маркази ташаккули маданияти фарҳангӣ, заминдорӣ, ҳунармандӣ, кишоварзӣ ва шаҳрсозии тоҷикон мамнӯъгоҳи таърихиву бостоншиносӣ эълон гардид.
Хотиррасон менамоем, ки шаҳраки Саразм дар шаҳри бостонии Панҷакент воқеъ аст. Панҷакент – шаҳри хеле зебову назаррабо ва сайру саёҳатӣ мебошад. Месазад, ки ин тобистон ба ин минтақаи афсонавӣ, бахусус шаҳраки Саразм сафар намуд.
Нет комментариев