Имрӯз дар бораи ҳунари мӯҳрабофӣ ё худ мӯҳрарезӣ, таърихи пайдоиш ва рушди он дар давраи соҳибистиқлолии Тоҷикистон сухан мегӯем.
МӮҲРАБОФӢ ё худ МӮҲРАРЕЗӢ — ҳунари истифода ва нақшбандӣ бо мӯҳра дар сохтани ороишоти занона мебошад.
Зеби гардан — навъи ороиши занонаест, ки ба номи мӯҳраи гардан, гулӯбандак ва ғайра маъмул аст. Дар минтақаҳои Кӯлоб, Қаротегин, Дарвоз, Зарафшон — хафабанд, гулӯбанд, дар Қаротегини Боло, Мастчоҳ — кенҷак, дар Дарвоз — кашелак ва дар Бадахшон — семак, марҷон, марҷони гардан меноманд.
Дар қадим зеби гардан аз тангаҳои тиллоӣ ё нуқра ва мӯҳраҳои қиматбаҳо сохта шуда, бештар онро занҳои доро истифода менамуданд. Дар Болооби Зарафшон, шимоли Тоҷикистон, Самарқанду Бухоро зеби гардан аз тангаҳои подшоҳӣ сохта шуда, аз якчанд қатор иборат аст, ки қатори аввал ба гардан ҷафс буда, боқимонда то қафаси сина овезонанд. Бештар нӯги ин қабил зеби гарданҳо тавқ дошт.
Дар водии Кӯлоб низ аз тангаҳои бухороӣ (тилло ё нуқра) зеби гардан месохтанд, ки имрӯз дар байни ҷавонзанҳо маъмул аст. Зеби гарданҳои пештараро аз марҷони табиӣ месохтанд. Ҳоло бошад, онро дар коргоҳҳои хурд на фақат аз марҷон, инчунин аз мӯҳраҳои сунъӣ низ тайёр мекунанд.
Зеби гардани мӯҳрагӣ бештар аз мӯҳраҳои ранга ва сиёҳу сафед ба 7-10 қатор ресмон тавре чида мешавад, ки шаклан ба шероза ё нақши зебои дигаре монанд мешавад ва чунон ба назар мерасад, ки он тӯрбофӣ шудааст. Дар Кӯлобу Қаротегини Поён, Варзоб ва Қаратоғ зеби гардани нуқрагӣ маъмул аст, ки он бо номи зира, тавқ ё зареҳ ёд мешавад.
Хафабанд — хафабандак, ки як навъ зеби гардани занонаро гӯянд. Хафабандро бештар аз гарди хазина (навъи мӯҳра), марҷони сурхи майда, баъзан аз нуқра тӯрбоф мекунанд. Хафабанд бо рангҳои гуногун ва гулпартоӣ аз якдигар фарқ мекунад. Одатан нақшҳои хафабанд ромбшакл, чоргӯша, сегӯша ва панҷгӯша мешаванд. Барои духтарон 4-6 ва барои занони калонсол 6-10 тор ресмонро истифода мебаранд; бари хафабанд 2-4 см мешавад.
Яке аз ҳунармандони бомаҳорат, бахусус мӯҳрабофи болаёқат, устоди мӯҳрабофон, роҳбари маҳфили мӯҳрабофӣ Дилбархон Бӯриева мебошад, ки зимни мусоҳиба бо мо ин бонуи воқеан ҳунарманд маълумоти болоиро пешкаш намуд.
Нет комментариев