НБО «Роғун» — иншооти бузурги аср

0
10 004 просмотров

Роғун — шаҳрест дар Тоҷикистон. Ин шаҳр маркази маъмурии ноҳияи Роғун мебошад. Аҳолиаш дар соли 2015 тақрибан 15000 нафар аст. Дар айни замон дар ин ноҳия сохтмони НБО «Роғун», бузургтарин сохтмони Тоҷикистон дар ибтидои асри XXI давом дорад. Ба истифода супоридани ин нерӯгоҳ барои мунтазам амал намудани иқтисодиёти кишвар ва ҷойи кории доимӣ шароит таъмин мегардонад. Дар соли 2018 — апрели соли 2019 2 агрегати нерӯгоҳ ба истеҳсоли неруи барқ шурӯъ менамояд. Ҳангоми пурра ба истифода додани ин нерӯгоҳ 6 агрегати он бо иқтидори 3600 Мв фаъолият менамояд.

Оғоз

Сохтмони силсилаи нерӯгоҳҳои барқи обӣ дар дарёи Вахш ба нақша гирифта шуда буд. Дар ин навбат нахустинаш нерӯгоҳи Норак дар рӯди Вахш ҳисоб меёфт, ки ин дарё шохоби рӯди Ому мебошад. Корро ба таъхир наандохта ба асосноккунии техникию иқтисодӣ ва харҷу дахли лоиҳа шурӯъ намуданд. Соли 1972 ҳаҷми пурраи асосноккунии техникию иқтисодии нерӯгоҳи Роғун ба анҷом расид. Асосноккунии техникию иқтисодиро Вазорати барқи ИҶШС баррасӣ ва муҳокима карда, аз тарафи Комиссияи иқтисодии давлатии Госплани ИҶШС бо иштироки намояндагони ваколатдори тамоми ҷумҳуриҳои Осиёи Марказӣ тасдиқ намуд (Қарори КИД-и Госплани ИҶШС, №6 аз 27.02. соли 1974). Экспертизаи Асосноккунии техникию иқтисодӣ, хулосаҳоро дар бораи боэътимодии техникӣ ва самаранокии баландии нерӯгоҳи Роғун комилан собит кард (Се навъи дарғоти неругоҳи Роғун баррасӣ гардид), арзу тӯли асосии нерӯгоҳ ва обанбор пазируфта шуд.

Мураттабсозии лоиҳаи техникӣ соли 1974 шурӯъ гардида, моҳи ноябри соли 1978 ба анҷом расонида шуд. Моҳҳои ноябр-декабри соли 1978 лоиҳа аз тарафи экспертизаи пажӯҳишгоҳи Гидропроект таҳти муҳокима қарор гирифт(протоколи шӯрои техникӣ №72 аз 26.12. соли 1978), моҳи июни соли 1979 муҳокимаи он дар Шӯрои Илмию Техникии Вазорати барқи ИҶШС ба анҷом расид (протоколи №70 аз 27.06. соли 1979). Моҳи октябри соли 1980 лоиҳа аз тарафи Экспертизаи асосии давлатии Гостройи (Сохтмони давлатӣ) ИҶШС ва ГКНТ ИҶШС (Қарор мутобиқи мактуби Гострой ИҶШС аз 16.10.соли 1980 №380) ва моҳи ноябри соли 1980 бо фармони Шӯрои Вазирон тасдиқ карда шудааст (дастури №2411-р аз 27.11. соли 1980) дар арзу тӯли қабулгардида. Лоиҳа бо тамоми ҷумҳуриҳои Осиёи Миёна мувофиқа шуда, аз тарафи онҳо ҳамчун лоиҳаи минтақавӣ доир ба таъминкунандаи талаботи рӯзафзуни барқи покиза ва захираҳои об маъқул дониста шуд. Соли 1990 лоиҳа аз тадқиқи махсуси мустақими назди Комиссияи давлатии экспертизаи Госплани ИҶШС гузашт ва боэътимодии иншооти сохташавандаи неругоҳ мутобиқи маводи тасдиқшудаи лоиҳа ва ба ҳисоб гирифтани ҳамаи амалиёту санҷишҳо қабул гардид.

Зарурияти гузаронида шудани ин санҷиш бо Қарори КМ ҲКИШ ва Шӯрои Вазирони ИҶШС №1110 аз 19.09. соли 1988 “Дар бораи чораҳои комилан беҳтар кардани вазъияти экологӣ ва санитарӣ дар минтақаи баҳри Арал” вобаста буд, ки дар ин вақт акнун муаммои Аралро ба назар нагирифтан имкон надошт. Дар асоси мушоҳидаҳои зоҳирӣ, натоиҷи тадқиқ ва таҳқиқи иловагӣ, инчунин таҷрибаҳои истеҳсолӣ ва ахборе, ки дар ҷараёни сохтмони неругоҳ ҷамъ шудаанд, маводи фаровони дақиқ ба даст омаданд, ки ба шарофати ин кулли маълумоти муҳимтарини лоиҳаро хостан дар боби муҳандисию геологӣ ва асоснокии зилзилашиносӣ тасбит месозанд.

 Дигар тасдиқи дурустӣ ва боэътимодии лоиҳаи интихобшуда дар он собит мегардад, ки неругоҳи Норак ва ярчи Усой дар кӯли Сарез ба ҳамин шабоҳат доранд. Сарбанди Норак аз ҳамин навъ буда, 36 сол боз дар ҷараёни истифодааш ягон сабаби беэътимодии он ба назар нарасидааст. Барои таъмини эътимоднокӣ ва устувории олӣ бо ҳисобгирии самаранокии иқтисодии ин иншооти нодир ҳамчун сохтмони мӯҳташами гидроэнергетикии дар минтақа ба сони иншооти мӯҳташами обёрию энергетикӣ фаъолият намуда, бо қарори лоиҳавӣ сарбанди иборат аз хоку санг ба садди нерӯгоҳи Норак шабоҳат дошта ва бо баландии 335 м бунёд гардад. Барои қабул намудани қарори мазкур силсилаи бузурги тадқиқоти назариявӣ ва амалӣ муҳосибавӣ, озмоишгоҳӣ, корҳои муоинавӣ ва мушоҳидаҳо гузаронида шуданд.

Дар ин зимн ошкоро баён ёфта буд, ки хусусияти хоса ва муайянкунандаи самаранокии иқтисодии неругоҳ ба иртифоъи садди он вобаста аст. Ин навъ ва шакли сарбанд дар асоси нусхаҳои гуногун интихоб гардида буд, то ки ба дараҷаи кофии ҳаҷми об ҷамъоварӣ ва нигоҳдорӣ карда шуда, ба эҳтиёҷоти обёри ҷамоҳири поёноби Амударё равона гардад ва ҳам истеҳсоли неруи барқ ба ҷо оварда шавад. Қайд кардан зарур аст, ки бунёди сарбанд дар ин дарғоти интихобшуда агар пасттар сохта шавад, дар оянда танзиму таъмини бисёрсолаи маҷрои дарёҳои Вахш ва Ому номумкин мешавад. Ба иртиботи иқлим, ки солҳои камобӣ зуд-зуд такрор шудан дорад, дар ин нуқтаи нодиртарин, ки дарғот эъмор мегардад, дар сурати пастар шудани сарбанд ба кишварҳои ҳавзаи Амударё зиёни калон хоҳад расид. Ин нақшаҳо бо мақсади ҳаллу фасли комил ва муфиди истифодаи захираҳои оби минтақа ва асоснокии шабакаи чорабиниҳои хоҷагии об доир ба обтаъминкунии соҳаҳои рӯ ба инкишоф ниҳодаи хоҷагии халқ мебошанд. Обанбори неругоҳи Роғун бо обанбори Норак дар рудхонаи Вахш якҷоя бо обанбори Туямуюн дар Амударё ба ҳаҷми умумии қобили истифодаи 18-19 км мукааб қудрат дорад, ки маҷрои Амударёро ба тӯли солиён бо обдиҳии бокафолат дар ҳаҷми 5,0-5,9 км мукааб дар заминҳои ҳавзаи Амударё, ки дар ҳудудҳои Ӯзбакистон ва Туркманистон ҳастанд, таъмин намоянд.

НБО «Роғун» ҳамчун иншооти бузурги аср ба дилу дидаи мардуми тоҷик ва ҳатто мардуми берун аз марзу буми кишвари азиз ҷой гашта, нест тоҷике, ки ин сохтмонро дастгириву мададгор нашуда бошанд.
Имрӯз миллати тоҷик кохи нуру маърифати тоҷикистониёнро бо қувваи дасти хеш, бозуву ақлу хиради худ, бо маблағи ба арақи ҷабин бадастовардаи хеш бино карда истодаанд, ки Худованди мутаол ба ҳар яки ин мардуми барнодил азму субот ва кувваи бузург бахшидааст

Нет комментариев

Также рекомендуем

Сообщить об опечатке

Текст, который будет отправлен нашим редакторам: